خانه - سیاست - اقتصاد-  کتاب -  زنان -صلح  - رحمان هاتفی فرهنگ وادب - درباره ما - پیوندها - تماس وهمکاری - ویژه نامه               

موج تروریسم جنسی در عراق

نویدنو:21/5/1385

موج تروریسم جنسی در عراق

 ترجمه: آرزو مختاریان


در پس ماجرای تجاوز و قتل یک دختر عراقی و خانواده اش ، حکایت بزرگتری وجود دارد از آنچه در عراق " آزاد شده " تحت حاکمیت بوش بر سر زنان عراقی می آید.


ابوغریب ، حدیثه و گوانتانامو . این کلمات ، مایه ی شرمساری کشور ما هستند . حالا باید محمودیه ، شهری در 20 مایلی جنوب بغداد را هم به اینها اضافه کرد. ماه مارس گذشته ، شایع شد که گروهی پنج نفری از سربازان آمریکایی در تجاوز و قتل ابیر قسیم حمزه ، دختر جوان عراقی ، شرکت داشته اند. سپس بدنش را آتش زده بودند تا جنایتشان را مخفی کنند . پدر ، مادر و خواهرش به قتل رسیدند. تجاوز به این دختر ، درصورتی که صحت آن ثابت شود ، احتمالا رویدادی منحصر به فرد نیست. ولی چگونه باید می دانستیم ؟ تجاوز در عراق ، یک تابو است.اقوام این دختر ، شرمزده از تجاوز ، حتی مراسم تشییع جنازه ی عمومی نیز برایش برپا نکردند ، میلی به نشان دادن محل دفنش هم نداشتند.

زنان عراقی نیز مانند زنان هر جای دیگر، همواره در خطر تجاوز بوده اند. ولی از زمان تهاجم آمریکا به کشورشان ، حوادث گزارش شده از ارعاب(تروریسم) جنسی به طور شاخصی رو به فزونی گذاشته ، حتی با وجود این واقعیت که زنان عراقی از ترس بی آبرو شدن خانواده ها یشان ، نسبت به گزارش موارد تجاوز چه به ماموران عراقی چه به نیروهای اشغالگر ، رغبت نشان نمی دهند . در مناطق روستایی ، زنان قربانی تجاوز ، در معرض قتل های ناموسی نیز قرار دارند ؛ اقوام مردشان برای بازگرداندن شرافت خانواده ، آنها را به قتل می رسانند. عفو بین الملل(1) در گزارشی در سال 2005 چنین اعلام کرد : " لکه ننگی که به جای مرتکبین جرایم جنسی ، پیوسته با قربانیان آن ،عجین شده است ، زنان عراقی را نسبت به گزارش آزارهایی از این دست، بی دل و جرات کرده است."

با این وجود ، مورد (اخیر) تجاوز به دختر عراقی ، نمادی شده است از هتک حرمت به ناموس عراق تحت حاکمیت بوش . نخست وزیر ، نوری المالکی(2) ، بازجویی درمورد جنایت را آغاز کرده است. در نهادی که معمولاً معذرت خواهی ، معنایی ندارد ، سفیر آمریکا(3)، زلمای خلیل زاد و فرمانده ی کل نیروهای آمریکا در عراق ، ژنرال جرج کیسی ، هر دو صراحتاً معذرت خواهی کرده اند. انجمن پژوهشگران مسلمان(4) در عراق در محکومیتی قاطعانه ، این جنایت را تقبیح نمود:"این عمل ؛ تجاوز به دختر گرفته ، قتل او و سوزاندن جسد و کشتن خانواده اش که توسط سربازان اشغال گر انجام شده ، موجب شرم بشریت است."

بله ، شرم، ولی این کافی نیست . حالا دیگر تجاوز از نظر دادگاه جنایی بین الملل ، جرم(جنایت) جنگی محسوب می شود .

ولی همیشه اینگونه نبوده است. دیر زمانی سربازان به زنان به عنوان غنیمت های جنگ می¬نگریستند ، حتی وقتی رهبران مدنی(؟) و نظامی، چنین رفتاری را محکوم می کردند ، سرانجام در اوایل 1990 ، اجماعی بین المللی درمورد تجاوز ، شکل گرفت. در سال 1993 ، اجلاس عمومی سازمان ملل ، تحت تاثیر تحرکات جنبش جهانی زنان ، بیانیه ی کاهش خشونت علیه زنان (5) را تصویب کرد. قانون الحاقی در دادگاه های جنایی بین الملل درمورد یوگوسلاوی سابق و رواندا ، همچنین قانون رم برای دادگاه جنایی بین الملل (6) در جولای 2002 ، همگی تجاوز را به عنوان جنایتی علیه انسانیت یا جنایت جنگی تعریف کردند.

هیچ کس سربازان آمریکا را برای راندن در خیابانهای عراق ، برای تجاوز به زنان به عنوان ابزاری(تاکتیکی) جنگی علیه شورشیان، متهم نمی کند ( اگرچه چنین حرکتهایی باعث شد که برای نخستین بار در تاریخ ، سه سرباز بوسنیایی (7) به جرم تجاوز ، به عنوان جنایتکار جنگی شناخته شوند).

پیامدهای تهاجم و اشغال عراق ، زنان عراقی را همچنان از راههایی مورد آزار و خطر و تهدید قرار می دهد که هنوز به طور گسترده در رسانه ها عام نشده اند: زندانی هایی که توسط آمریکایی ها به دویدن واداشته می شوند ، مورد آزار جنسی و تجاوز قرار می گیرند ، شهروندانی که ربوده می شوند ، مورد تجاوز قرار می گیرند و گاهی برای روسپی گری فروخته می شوند ، و زنانی که زنان آزادتری نسبت به جهان عرب بوده اند، هرچه بیشتر از زندگی اجتماعی حذف می شوند ، بسیاری خود را در خانه هاشان محبوس می کنند.


- تجاوز و توهین(تحقیر) جنسی در زندان ها

رسوایی آزار زندانیان درابوغریب بر شکنجه ، آزار جنسی و توهین به مردان عراقی متمرکز بود.منابع متعددی عنوان کرده اند که زندانیان زن نیز از رفتارهای مشابهی از جمله تجاوز ، رنج می برند.

احتمالا آمریکایی های اندکی خبرداشته باشند که زنانی نیز در زندان های آمریکایی ابوغریب بوده اند. بعضی به دلایل سیاسی توسط آمریکایی ها دستگیر شدند – به این دلیل که از اقوام رهبران بعث بودند یا نیروهای اشغالگر می خواستند به عنوان طعمه از آنها استفاده کنند که بستگان مردشان وادار شوند شورشیان را لو بدهند یا خودشان را تسلیم کنند.

بر اساس گزارشی از دیده بان حقوق بشر(8) ، محرمانه ماندن زنان زندانی "ناشی از توافق ناگفته ای میان خانواده ها و نیروهای اشغالگر " بوده است. خانواده ها از ننگی که در جامعه منتظرشان بود در هراس بودند و نیروهای اشغالگر نیز از محکومیت توسط گروههای حقوق بشر و خشم عراقی هایی که شاهد چنین رفتارهای اهانت باری از سوی بیگانگان نسبت به زنان عراقی بوده اند.

بعضی زندانیان زن ، پس از آزاد شدن از اسارت ، به شرط ناشناس ماندن و با وجود ترس عظیمی که داشتند با کارکنان حقوق بشر صحبت کردند.آنها از کتک ها ، شکنجه ها و انفرادی ها تعریف کرده اند(9). آنها نیز، مانند مردان هم ردیفشان ، از توهین ها و تحقیرهای جنسی که در زندان های آمریکایی دیده بودند ، به عنوان گزنده ترین و تلخ ترین اتفاق ، یاد می کردند. تقریبا همه ی زندانیان زن از تهدید شدن به تجاوز گزارش دادند.بعضی زنان ، برهنه بازپرسی می شده اند و در معرض تحقیرها و اشاره های توهین آمیز سربازان قرار می گرفته اند.

گاردین بریتانیا(10) از زندانی زنی گزارش داد که توانسته بود به هر ترتیبی، دستخطی را به بیرون از ابوغریب بفرستد ، که در آن ادعا کرده بود که گاردهای آمریکایی به تعداد اندک زنان زندانی تجاوز کرده بودند و برخی هم آن زمان باردار بودند ، او مصرانه از مقاومت عراق خواسته بود زندان را بمباران کنند تا زنان را از خفت بیشتر برهانند.

امل خدام سعادی ، یکی از هفت زن وکیل عراقی است که سعی دارند نماینده ی زنان زندانی باشند، وی به گاردین گفته است تنها یک زن را یافته که حاضر شده بود درباره ی تجاوز حرف بزند. " گریه می کرد . به ما گفت چندین سرباز آمریکایی به وی تجاوز کردند. تلاش کرده بوده مقاومت کند ولی آنها به بازویش صدمه زده بودند. جای بخیه ها را نشانمان داد. گفت" ما شوهردار و دختردار هستیم.محض رضای خدا راجع به این به کسی چیزی نگویید."

پروفسور هدا شاکر (11)، دانشمند سیاسی در دانشگاه بغداد ، نیز به گاردین گفت که زنان در ابوغریب مورد آزار و تجاوز جنسی قرار گرفته اند. او به طور مشخص به زنی اشاره کرد که توسط پلیس ارتش آمریکا مورد تجاوز قرار گرفته بود ،باردار شده بود و سپس ناپدید شده بود.

پروفسور شاکر اضافه کرد " یکی از همکاران زن من را دستگیر کردند و به آنجا بردند . پس از آزاد شدنش ، وقتی از او راجع به آنچه در ابوغریب رخ داده بود ،پرسیدم ، شروع به گریستن کرد. در اینجا زنها از صحبت درباره ی چنین موضوعاتی شرم و هراس دارند .می گویند همه چیز خوب است.حتی در یک جامعه ی پیشرفته ی غربی هم صحبت در مورد تجاوز ، سخت است"

شاکر ، خودش نیز تجربه ی سبک تری از آزار جنسی به دست یک سرباز آمریکایی داشته است.در یک ایستگاه بازرسی، سربازی آمریکایی "تفنگ لیزریش را مستقیم به سوی قفسه ی سینه ام نشانه رفت...سپس به آلت تناسلیش اشاره کرد.به من گفت "بیا این جا ، {...} .می خواهم تو را {...}"

لوک هاردین از گاردین ، در گزارشی از بغداد می نویسد در ابوغریب ، خبرنگاران از صحبت با زندانیان زن که در سلولهای تنگ بی پنجره در حبسند ، منع شده اند . هرچند ماموران ارشد ارتش آمریکا که خبرنگاران را در اطراف ابوغریب ، همراهی می کردند ، اذعان داشتند که تجاوز به زنان در محوطه ی سلولهایی صورت گرفته بوده که 19 زندانی مرد "با ارزش" هم آنجا نگهداری می شدند. در جواب اینکه چگونه چنین آزارهایی می توانسته رخ داده باشد ، کلنل دیو کانتوک که اینک مسئول آسایش زندانی هاست گفت من نمی دانم . مربوط به سرپرستی است که ظاهرا آنجا وجود نداشته."

هیچ کس نبایستی از اینکه در زندان ابوغریب، زنان زندانی هم مانند مردان در معرض آزار جنسی بوده اند ، تعجب کند.به عکسهایی که به تازگی از آن زندان دیده ایم ، فکر کنید.اگر از اقدامات توهین آمیز دستوری برای "مقر آمدن" مردان ، استفاده می شده ، پس تجاوز به زنان نیز غیرقابل تصور نیست.
ولی چطور می شود اطمینان یافت؟ در ژانویه 2004، ژنرال ریکاردو سانچز ، مامور ارشد نظامی آمریکا در عراق ، به ژنرال آنتونیو تاگوبا فرمان داد در مورد شایعات فراگیر نقض حقوق بشر در ابوغریب تحقیق به عمل آورد. گزارش تاگوبا(12) این را تایید می کند که دست کم در یک مورد ، پلیس ارتش آمریکا دست کم به یک زندانی زن تجاوز کرده و نیز نگهبان ها از زنان زندانی عریان ، فیلم و عکس گرفته بوده اند. سیمور هرش(13) نیز در شماره ی 2004 مجله ی نیویورکر گزارش داد که این عکس ها و فیلم های محرمانه که بیشترشان در ضبط پنتاگون هستند ، سربازان آمریکایی را نشان می دهند که " با یک زندانی زن عراقی سکس می کنند." عکسهای دیگری به این وب سایتها
Afterdowningstreet.org (14) و Salon.com (15)راه پیدا کرده اند.در یک عکس،زنی پیراهنش را بالا می برد و سینه هایش را عریان می کند، لابد به این دلیل که به او دستور داده شده بوده است.

دسته ی کامل عکس ها و فیلم ها ، چیزهای بیشتری برای گفتن دارند.اعضای کنگره که همه ی این عکسها و فیلمهای ابوغریب را مشاهده کردند ، از آنچه دیدند ، عمیقا متاثر(16) و بدحال به نظر می آمدند. رهبر اکثریت سنا، بیل فرست آر- تن ، آنها را "هول آور" خواند ، رهبر اقلیت سنا ، تام داشل، آنها را "وحشتناک" توصیف کرد.از آوریل 2004 که این رسوایی ، فراگیر شد ، گروههای حقوق بشر و آزادی های مدنی، درگیر منازعه ای قانونی با دفتر وزارت دفاع بوده اند و تقاضای انتشار باقی اسناد تصویری را داشته اند . تنها وقتی آن اسناد در اختیار عموم قرار بگیرد ، ما تصویر واضح تر - و بی شک دهشتناک تری- از رفتارهای جنسی تحمیل شده بر زنان و مردان زندانی ، خواهیم داشت.


- ارعاب(تروریسم) جنسی در خیابان ها

از طرفی آشوب جنگ در بیرون دیوارهای زندان ، منجر به آدم دزدی و تجاوز به زنان شده است . دیده بان حقوق بشر در جولای 2003 ، پس از مصاحبه با قربانیان تجاوز و آدم دزدی(؟) و نیز شاهدان عینی، پلیس عراق و کارشناسان سلامتی و پلیس ارتش آمریکا و ماموران امور شهری (؟) ، گزارشی ارائه داد با عنوان "هوای جنگ(17) : آدم ربایی و خشونت جنسی علیه زنان و دختران بغداد".تنها چند ماه پس از سقوط بغداد به دست نیروهای امریکایی ، از 25 مورد آدم ربایی و خشونت جنسی علیه زنان عراقی ، خبر رسید . جای تعجب نبود وقتی در گزارش اعلام شد " ماموران پلیس برای خبرهای حاکی از آدم ربایی و خشونت جنسی، اهمیت ناچیزی قائلند، و قربانیان خشونت جنسی ، مورد تبعیض و جنسیت گرایی عوامل اجرای قانون عراق ، قرار دارند ." از آن زمان ، همان طور که آشوب و خشونت و خون ریزی بالا می گیرد ، اوضاع بدتر شده است.

پس از تهاجم آمریکا ، باندهای محلی شروع کرده اند به تاخت و تاز در بغداد ، دخترها و زن ها را از خیابانها می دزدند.مصاحبه ها با بازرسان حقوق بشر ، داستانهای وحشت آوری با خود دارد.به خصوص داستان دختر 9 ساله ای به نام صبا.الف که از پلکان ساختمان محل زندگیش ربوده شد به ساختمان دورافتاده ای در آن حوالی برده شد و مورد تجاوز قرار گرفت. یک دوست خانوادگی که صبا را بلافاصله پس از تجاوز دیده بود ، به دیده بان حقوق بشر گفت :

" روی پلکان نشسته بود ، این جا ، ساعت 4 بعد از ظهر. به نظرم آمد که کسی با تفنگ به پشت سرش کوبید و او را داخل ساختمان {در همان نزدیکی} کشید. 15 دقیقه بعد در حالیکه خونریزی داشت {از محل واژن} بازگشت.{ دو روز بعد هنوز خونریزی داشت که} ما او را به بیمارستان بردیم."

دکتر ارتش آمریکا که صبا.الف را معاینه کرد در گزارش پزشکی خود نوشت "کوفتگی آشکار در ناحیه ی واژن ، پارگی در ناحیه ی واژن و پرده ی بکارت پاره شده"

در سال ،2005 عفو بین الملل با زنان ربوده شده ، مصاحبه کرد. داستان " اسما " مهندس جوان، گویا بود. او با مادر و خواهر و یکی از بستگان مردش ، خرید می کرد که شش مرد مسلح او را به زور وارد ماشینی کردند و داخل مزرعه ای خارج از شهر شدند. پشت هم به او تجاوز کردند. روز بعد، او را در حوالی خانه اش از ماشین بیرون انداختند.

اخیرا در ژوئن 2006، مایدا زیر (18)، سخن گوی انجمن حقوق زنان که یک سازمان غیردولتی محلی است چنین گزارش داد: "ما شاهد تعداد رو به افزایش زنانی هستیم که در 4 ماه گذشته مورد آزار جنسی و تجاوز قرار داشته اند، به ویژه در پایتخت (چنین بوده)."

هیچ کس نمی داند چه تعداد از زنان ربوده شده ، هرگز بازنگشته اند. چنانکه بازرس پلیس عراق شهادت داد : بعضی باند ها متخصص دزدیدن دختران هستند. آنها را به کشورهای خلیج می فروشند. چنین چیزی پیش از جنگ هم رخ می داد ولی حالا بدتر شده است ، آنها بدون پاسپورت می توانند داخل و خارج شوند."دیگران در مصاحبه های خود با دیده بان حقوق بشر ، نظرشان بر این بود که جابه جا کردن زنان در چنین مقیاسی، پیش از تهاجم (آمریکا) وجود نداشته است.

گزارش دفتر دولت فدرال(؟) آمریکا در ژوئن 2005 (19) در مورد جا به جا کردن زنان ، چنین مطرح می کرد که در شرایط آشوب زده ی کنونی ، "برآورد کردن دقیق معضل عراق، دشوار است " ولی ذکر شده بود که تعداد نامعلومی از زنان و دختران عراقی جهت بهره کشی جنسی به یمن ، سوریه، اردن و کشورهای خلیج فارس ، فرستاده شده اند .

برایان بنت(20) می 2006 در مجله ی تایم نوشت که دیدارش با "زندان زنان خدامیه در بخش شمالی بغداد ، بی درنگ با حکایت های چندی از ربوده شدن و رها شدن زنان و دختران ، همراه می شده است . دختر 18 ساله ی بسیار جذابی به اسم مستعار امنا ، که موهای سیاهش را پشت سرش بسته بود ، می گوید به محض تهاجم آمریکا ، توسط باند مسلحی از یتیم خانه ربوده و به فاحشه خانه هایی در سامرا ، القیم در مرز سوریه و موسل در شمال فرستاده می شود ، پس از اینکه به بغداد بازگردانده می شود ، به او قرص های مخدر می خورانند ، کمربند انتحاری اش می بندند و او را برای منفجر کردن دفتر روحانیون مسیحی(؟) در خدامیه می فرستند که او خودش را به پلیس تحویل می دهد . قاضی "به خاطر خود او" هفت سال زندان برایش برید تا جانش از گزند آن باند در امان بماند."

بنت گزارش داد که خانواده ها و دادگاه ها ، معمولن چنان از ناپدید شدن یک دختر { و لابد مورد تجاوز قرار گرفتنش} شرمزده اند که چنین آدم ربایی هایی را اطلاع نمی دهند . و حاصل این ننگ داشتن از بی آبرویی، گاه چنان می شود که حتی اگر قرار است دختر ، بازگردانده شود ، خانواده اش هیچ گاه او را نمی پذیرند.


- زنانی که ناپدید می شوند

زنان عراقی بی شماری ، برای احتراز از چنین خطراتی ، خود را در خانه هایشان حبس کرده اند. مارجوری لاسکی ، تاریخ نگار ، در گزارش 2006 خود برای کدپینک(Codepink) که یک سازمان زنان ضدجنگ است ، این موقعیت را چنین توصیف می کند " زنان عراقی در محاصره(حصر)". او اشاره می کند که پیش از جنگ ، بسیاری زنان تحصیل کرده ی عراقی ، به کار تمام وقت مشغول بودند و حضوری مداوم در عرصه ی اجتماعی داشتند . اکنون خیلی از آنها به ندرت از خانه بیرون می روند. از ربوده شدن و تجاوز می ترسند، از ماندن میان تبادل آتش شورشی ها و آمریکایی ها وحشت دارند ، از انتقام جویی های قومی می ترسند و از نظامیان مسلمان که اگر آنها " پوشش کاملی" نداشته باشند، کتکشان می زنند یا تهدید شان می کنند ، در هراسند.

تری جود(21) از ایندیپندنت(Independent) بریتانیا چنین گزارش می دهد :" در جنوب تحت اشغال بریتانیا که ارتش مهدی ِ مقتدا الصدر ، قدرت دارد ، زنان (22)با بدترین شرایط مواجهند. آنها مجبورند پشت درهای بسته زندگی کنند و تنها زمانی روءیت شوند که با چادر ، پوشیده شده باشند ،پشت شوهرها و پدرهایشان پنهان باشند.حتی پوشیدن شلوار هم می تواند مجازاتی برابر مرگ در پی بیاورد."

زنان نامرئی ؛ برای برخی رهبران اسلام اصول گرا ، این آرزویی است که دارد محقق می شود. برای مثال ، وزیر کشور ، اخیرا اطلاعیه هایی صادر کرده که زنان به تنهایی بیرون نروند.صالح علی ، مامور ارشد وزارت خانه، می گوید" اینجا یک کشور مسلمان است و هر حمله ای به عفت زن مسلمان ، حمله به عقاید مذهبی ما نیز هست ."رهبران مذهبی سنی و شیعه در وعظ های خود در مساجد می کوشند مردان را متقاعد سازند که زنان را در خانه به کار گیرند .شیخ صالح موذدین(؟) ، امام مسجد بغداد می گوید "این حوادث آزار و اذیت ، تنها آنچه را که ما مدتهاست می گوییم ثابت می کنند""این تکلیف اسلامی زنان است که در خانه هاشان بمانند و به جای اینکه دنبال کار بگردند از شوهرها و فرزندان شان مراقبت کنند به ویژه در وضعیت ناامن کنونی."

در اوایل 1970 ، مدافعین حقوق زنان آمریکایی ، در تعریف تجاوز بازنگری کردند و آنرا به عنوان عملی نه از روی میل جنسی که اشتیاقی برای اِعمال قدرت بر شخص دیگری مطرح نمودند.تجاوز از دیدگاه آنها عملی رعب آور (تروریستی) است که زنان را از احقاق حقوقشان در عرصه ی عمومی باز می دارد.این دقیقا چیزی است که از زمان حمله ی آمریکا به عراق، بر سر زنان عراقی آمده است. ارعاب (تروریسم) جنسی که با تعصبات مذهبی ، مضاعف شده ، زنان را از حقوق شان در عرصه ی عمومی زندگی محروم می کند.

این گوشه ای پنهان از رنج بی دلیل ِ ناشی از پیامدهای تحمیلی حمله به عراق است. ؛ در عراق ِ تحت حاکمیت بوش ، به نام صدور " دموکراسی" و " جنگ علیه رعب و وحشت"، اخباری می¬شنویم از انفجارهای هر روزه و شلیک آتش ، و در این میان ، موجی از ارعاب (تروریسم) جنسی که به ابعاد واقعی اش دسترسی نداریم و کسی هم توجه نمی کند .
نویسنده:
Ruth Rosen (23)
منبع:
http://www.alternet.org/waroniraq/38932
تاریخ انتشار متن : 14 جولای 2006
مترجم: آرزو مختاریان


پانوشت :

1- http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE140012005
2-
http://seattlepi.nwsource.com/national/1107AP_Iraq_Rape_Investigation.html
3-
http://www.iht.com/articles/2006/07/07/africa/web.0707iraq.php
4-
http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/KHA249664.htm
5-
http://www.un.org/rights/dpi1772e.htm
6-
http://web.amnesty.org/library/Index/ENGIOR400062005?open&of=ENG-385
7-
http://www.globalpolicy.org/intljustice/tribunals/2001/0803icty.htm
8-
http://hrw.org/reports/2003/iraq0703
9-
http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE140012005
10-
http://www.guardian.co.uk/women/story/0,3604,1220673,00.html
11-
http://www.guardian.co.uk/Iraq/Story/0,2763,1214698,00.html
12-
http://www.msnbc.msn.com/id/4894001
13-
http://www.newyorker.com/fact/content/articles/040517fa_fact2
14-
http://www.afterdowningstreet.org/node/10509
15-
http://www.salon.com/news/abu_ghraib/2006/03/14/introduction
16-
http://www.usatoday.com/news/world/iraq/2004-05-12-congress-abuse_x.htm
17-
http://hrw.org/reports/2003/iraq0703/2.htm
18-
http://www.irinnews.org/report.asp?ReportID=53936&SelectRegion=Middle_East&SelectCountry=IRAQ
19-
http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2004/41722.htm
20-
http://www.time.com/time/archive/preview/0,10987,1186558,00.html
21-
http://www.truthout.org/docs_2006/060806Z.shtml
22-
http://www.wluml.org/english/newsfulltxt.shtml?cmd%5B157%5D=x-157-178591
23-
Ruth Rosen ، تاریخ نگار و روزنامه نگار که سیاست عمومی را در دانشگاه برکلی تدریس می کند. وی همکار ارشد موسسه ی لانگ ویوو (Longview Institute)است.

 

منبع : زنستان

 

 

 

 

 

بازگشت به صفحه نخست


Free Web Counters & Statistics