مذاکرات هسته
ای، و مسئولیت نیروهای مترقی
دور جدید مذاکرات هسته ای ایران با کشورهای
۵ + ۱
در حالی پایان یافت که قرار شد ادامه این مذاکرات در اواخر ماه ژانویه سال
جدید میلادی( اوائل بهمن ماه)، در استانبول، دوباره از سر گرفته شود. در
پایان این مذاکرات کاترین اشتون، مسئول امور خارجه اتحادیه اروپا، و جلیلی،
هر کدام در مصاحبه های جداگانه، دستورکار مذاکرات انجام شده را متفاوت از
دیگری اعلام کردند.
سایت تابناک،
۱۶
آذر، با انتشار مشروح کنفرانس مطبوعاتی جلیلی، از قول وی آورده است:“ آنچه
که در پایان گفت و گو مورد توافق قرار گرفت این بود که اولاٌ گفت و گو باید
در چارچوب همکاری باشد نه در چارچوب فشار، راهبرد دو مسیره به عنوان گفت و
گو، راهبردی نیست که بتواند گفت و گو ها را به نتیجه برساند، بنابراین آن
چه توافق شد این بود که گفت و گو برای همکاری حول نقاط مشترک شکل گیرد.
البته من خیلی مایل بودم و پیشنهاد کردم که با حضور اشتون در جمع شما حاضر
شده و مشترکاٌ این موضوعات را اعلام کنیم. من الآن هم اعلام می کنم این
موضوع به عنوان تنها توافق مشترک یعنی گفت و گو برای همکاری بر مبنای نقاط
مشترک بود. این تنها چیزی است که در صورت جلسه ما ضبط شد. هر چیزی غیر از
این موضوعاتی که اعلام شده به طور حتم ارزشی ندارد.“
جلیلی در جواب خبرنگاری که از وی در مورد تعلیق غنی سازی سوال کرد گفت که،
صریحاٌ و قاطعانه خواهد گفت خیر و به هیچ عنوان. همین گزارش، بیانیه کاترین
اشتون را آورده که در آن، به دو روز گفت و گوهای مفصل و اساسی، متمرکز بر
برنامه هسته ای ایران و لزوم پایبندی ایران به تعهدات بین المللی اش اشاره
می شود. در همین زمینه، بخش فارسی صدای آمریکا،
۱۹
آذر ماه (
۱۰
دسامبر)، به نقل از وب سایت وزارت امور خارجه آمریکا، گزارش داده است که،
در حاشیه گفت و گوهای ژنو، هیئت ایرانی به سرپرستی سعید جلیلی، با ویلیام
برنز، مقام ارشد آمریکایی گفت و گو کرده است. این گزارش از فیلیپ کراولی،
مدیر کل روابط عمومی وزارت خارجه آمریکا، نقل کرده که، این دو مقام دوبار
در ژنو گفت و گو کرده اند؛ و اضافه کرده است که، در ژنو در باره غنی سازی
مذاکره شده است و نه در باره ادامه گفت و گو. این گزارش در پایان آورده است
که، هم اکنون برخی منابع خبری می گویند که دولت ایران در شرایط کنونی تمایل
چندانی برای رسانه ای شدن مذاکره با آمریکا ندارد و ترجیح می دهد که همچنان
هر نوع گفت و گویی را در قالب مذاکرات
۵ + ۱
اعلام کند.
به دنبال این مذاکرات، رسانه های داخلی وابسته به حکومت، تبلیغات هدایت شده
ای را شروع کردند که مبنای آن بر این اساس بود که برنده اصلی در مذاکرات
اخیر، ایران بوده است. روزنامه کیهان،
۲۰
آذر ماه، در سرمقاله خویش با عنوان: ” دستاوردهای راهبردی ژنو
۳“،
مذاکرات اخیر را نوعی پیروزی برای دیپلماسی رژیم ولایت فقیه ارزیابی کرد.
رجا نیوز،
۱۸
آذر، در مطلبی با عنوان: ”چرا ژنو
۳
بزرگ ترین پیروزی دیپلماسی هسته ای ایران بود؟“، به تجزیه و تحلیل این
مذاکرات پرداخته و در نهایت به همان نتایجی رسیده که همفکرانش در روزنامه
کیهان به آن اشاره داشته اند. در دیگر رسانه های مجاز و سایت های اینترنتی
وابسته به جناح های داخل حکومت، موردهای تقریبا مشابه ای را می شد مشاهده
کرد.
قبل از مذاکرات ژنو، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا، در یک مصاحبه با
بی بی سی، گفت که، در آینده امکان موافقت ایالات متحده با غنی سازی
اورانیوم در ایران وجود دارد، اما تاکید کرد که تحقق این امر منوط به
شرایطی است. بنا بر همین گزارش، وی این امر را مشروط به برقراری اعتماد بین
ایران و قدرت های بزرگ دانست. خبرگزاری فارس،
۱۹
آذر، در یک گزارش خبری نوشت:“اینکه آمریکا هم پس از
۷
سال تلاش بی نتیجه برای وادار کردن ایران به ترک غنی سازی، به این نتیجه
رسیده باشد که باید فرمولی برای پذیرش آن پیدا کند و این موضع خود را
صریحاٌ اعلام هم بکند، یک نقطه عطف در تاریخ دپیلماسی هسته ای ایران محسوب
می شود.“ به گزارش سایت رادیو فردا،
۱۲
آذر، منوچهر متکی، در نشست امنیتی بحرین، اظهارات هیلاری کلینتون، همتای
آمریکایی خود، در مورد حق ایران از برخورداری انرژی هسته ای صلح آمیز را یک
گام به پیش توصیف کرد. سایت دیپلماسی ایرانی که قاعدتا ارتباطاتی را با
محافل بانفوذی در جمهوری اسلامی دارد، در تحلیلی با عنوان: ” ادامه مذاکرات
حول نقاط مشترک“، در نتیجه گیری از این دور مذاکرات، نوشت:“ با توجه به
اخبار منتشر شده در باره این سه دور مذاکرات میان نمایندگان ایران و گروه
۵ + ۱
به نظر می رسد هم طرف ایرانی و هم طرف غربی با در پیش گرفتن رفتاری
محتاطانه، در پی آن هستند که مذاکرات ادامه یابد.“ خبر آنلاین،
۱۸
آذر، در گزارشی نوشت که، روزنامه اسرائیلی ”هآرتص“، مدعی شد منابع
دیپلماتیک به آن اطلاع داده اند که اتحادیه اروپا در حال طرح این پیشنهاد
است که اگر ایران با نظارت شدید سازمان ملل بر برنامه هسته ایش موافقت کند،
این کشور مجاز است به روند غنی سازی اورانیومش ادامه دهد.“
سایت رادیو فردا،
۱۷
آذر، در گزارشی نوشت:“ گروهی از سناتورهای آمریکایی از دو حزب جمهوری خواه
و دمکرات، از باراک اوباما خواسته اند در جریان مذاکرات اتمی، فشارها را بر
ایران افزایش دهد.“ شش سناتور مزبور از رئیس جمهوری آمریکا خواسته اند زیر
بار هیچ گونه معامله ای در مورد ادامه غنی سازی از سوی ایران نرود. سایت
فرآرو،
۱۵
آذر، در مصاحبه با صادق زیبا کلام، از قول وی آورده است که، امکان وقوع دو
تحول عمده در پرونده هسته ای ایران وجود دارد؛ وی در توضیح این دو تحول
عمده می گوید:“ تحول اول همان سخنان کلینتون است که برای اولین بار گفت که
ایران می تواند به غنی سازی در خاک خود ادامه دهد، منتها باید ابتدا اعتماد
جامعه جهانی را جلب کند“؛ وی تحول بعدی را، بحث های پیرامون ایجاد بانک
تولید و نگهداری اورانیوم غنی شده برای سوخت نیروگاه هسته ای، ذکر کرد. وی
در این رابطه گفت:“ اگر این پیشنهاد اجرا شود دیگر نیازی نیست که کشورها
اقدام به غنی سازی اورانیوم کنند، بنابراین راه برای مصالحه ایران با
۵ + ۱
باز می شود چرا که مشکل اصلی
۵ + ۱
با ایران غنی سازی اورانیوم است.“
سایت آفتاب نیوز، متعلق به حسن روحانی که قبلا مسئولیت مذاکرات هسته ای
ایران را به عهده داشت، به تاریخ
۱۴
آذر، در مقاله یی، با طرح این سوال که آیا غنی سازی همراه با تعامل امکان
پذیر است، با تفسیر سخنان هیلاری کلینتون، می نویسد:“ در هر صورت عقب نشینی
خانم کلینتون قاعدتا مورد اعتراض عده زیادی از نو محافظه کاران در گروه های
سیاسی آمریکا و به طریق اولی اسرائیل است، بعید نیست وزارت خارجه آمریکا در
هفته جاری برای آرام کردن گروه های جنگ طلب در آمریکا و اسرائیل به نحوی
سعی در توجیه خانم کلینتون نماید.“ مقاله در پایان با این توضیح که ماهی فن
آوری صلح آمیز هسته ای، مدتی طولانی است در آب های پرتلاطم و متشنج شنا
کرده و صید آن به آسانی صید ماهی در آب های آرام نیست، آورده است:“ امید
است با تدبیر، برنامه ریزی صحیح از پیچ و خم فعلی عبور کنیم و مسئولان
بتوانند با دیپلماسی فعال، پرونده هسته ای را از نیویورک به وین منتقل
نمایند.“
در توضیح اخبار، گزارشات و تفسیرهای ارایه شده در ارتباط با مذاکرات اخیر،
ما شاهد اظهارات متناقضی هستیم که همین امر موضع گیری نسبت به تحولات اخیر
مربوط به پرونده هسته ای را با مشکل مواجه می سازد. اما همینکه دو طرف قبول
کرده اند مذاکرات آینده در استانبول و در فاصله زمانی نه چندان بلند مدت
دوباره از سر گرفته شود، نشان دهنده این مهم است که برای مذاکره در باره
این پرونده زمینه های عینی وجود دارد. در صورت نبودِ چنین زمینه هایی،
طرفین، به خصوص طرف اروپایی، بعید به نظر می رسد که زحمت حضور در استانبول
را قبول می کرد. اظهارات سناتورهای آمریکایی و هشدار به اوباما مبنی بر عقب
نشینی نکردن دولت آمریکا در مورد غنی سازی نیز نشان می دهد که محتوای
مذاکرات اخیر با آنچه که به طور رسمی، به خصوص از طرف جلیلی، اعلام شده
متفاوت است. مسئله دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که، بر خلاف دور
قبلی مذاکرات، هماهنگی بیشتری در بین جناح های حکومتی و موضع گیری آن ها
مشاهده می شود. موضع گیری رسانه های متعلق به این جناح ها قبل و بعد از
مذاکرات آشکارا این را تا حدود زیادی به اثبات می رساند. به نظر می رسد که
بحران سیاسی - اجتماعی و اقتصادی رژیم ولایت فقیه، به طور حتم و یقین
تاثیری مهم در این فرآیند داشته و در نهایت رژیم را برای حل و فصل پرونده
هسته ای تحت فشار قرار داده است. بدون شک، استناد به سخنان هیلاری کلینتون
از طرف رسانه های وابسته به رژیم تنها مانورهای تبلغاتی یی است که فقط در
داخل ایران مورد مصرف قرار می گیرد، هر چند میزان آگاهی توده ها در داخل
نیز فراتر از این ادعاهای واهی است. در هر صورت، با اینکه نمی توان ازهم
اکنون تحولات آتی در این باره را پیش بینی کرد، اما با استناد به همین
سخنان و اظهارات بایستی رویکرد جدیدی را نسبت به پرونده هسته ای در آینده
شاهد بود. مسئله خطرناک و فوق العاده مهم در این میان، تلاش نیروهای راست و
فوق ارتجاعی در آمریکا و ایران است که طرفدار ادامه وضعیت پرتشنج در این
زمینه اند. رژیم ولایت فقیه در یک بی عملی کامل و با اتخاذ سیاست های ضد
منافع ملی، این واقعیت که میان شیوه های عملکر اوباما و جرج بوش تفاوتی
وجود دارد، بارها نفی کرده است. نفی این مهم، ضربات جبران ناپذیری را به
منافع ملی ایران - که رژیم ولایت فقیه هیچ گونه دغدغه یی در قبال آن ندارد
- می تواند به همراه داشته باشد. این وضعیت از آن رو هشدار دهنده است که،
موقعیت اوباما ، به خصوص بعد از انتخابات میان دوره ای اخیر، تا حدود زیادی
به نفع هارترین جناح های پرنفوذ در صحنه تصمیم گیری آمریکا، تضعیف گردیده
است. آن چیزی که در این میان بایستی مورد توجه دقیق نیروهای مترقی مخالف
رژیم ولایت فقیه قرار گیرد این است که، موضع گیری این نیروها درباره مسایل
هسته ای نباید و نمی تواند منحصراً بر اساس مخالفت آن ها با رژیم ولایت
فقیه یا احمدی نژاد، اتخاذ گردد. اجرای تحریم اقتصادی و فشارهای سیاسی از
طرف کشورهای خارجی حتی اگر منجر به تضعیف رژیم های ضد مردمی گردد، بدین
معنی نیست که این فرآیند در نهایت به نفع توده ها خاتمه می یابد. ما
معتقدیم که، جنبش های مردمی اتفاقا در فضایی فارغ از فشارهای اقتصادی و
بحران های اجتماعی قادر به رشد و شکوفایی اند.
وظیفه نیروهای مترقیِ طرفدار مردم و مخالف رژیم ولایت فقیه در این باره فوق
العاده حساس و با اهمیت است. هر چند هنوز زود است که در باره مذاکرات آتی
ایران با گروه
۵ + ۱
اظهار نظر قطعی کرد، اما حرکت به سمت مصالحه ای که در نهایت تضمین کننده
منافع ملی و مردم ایران باشد، بایستی با موضع گیری مسئولانه از طرف این
نیروها مواجه شود.
باید از ایجاد شرایطی که امکان دخالت کشورهای خارجی در میهن را هموار می
سازد به شدت پرهیز کرد.
به نقل از نامه مردم شماره 858، 29 آذرماه 1389
مطلب
را به بالاترین بفرستید:
