|
تحریریه نویدنو
اکرم خریف
جنگ دراوکراین تاثیر زیادی روی شمال افریقا داشته است ،
که هر کشوری رویکرد متفاوتی اتخاذ و درنهایت از طرفی جانبداری می‌کند.
کشورهایی که بی طرفی فعال را انتخاب می‌کنند و روابط خوبی با مسکو و
پایتخت‌های غربی دارند احتمالا از گرد و غبار پساجنگ سود بیشتری خواهند
برد. موضع کشورهای شمال آفریقا نیز ثابت می‌کند که مسکو در راهبرد
دیپلماتیک خود در منطقه تجدید نظر، وآن‌را طبق گرایش رژیم‌ها و مواضع
آن‌ها در زمان جنگ تنظیم خواهد کرد.
بحران اوکراین از راه‌های بسیار متفاوتی روی کشورهای
شمال آفریقا تاثیر گذاشته است. برخی سود برده‌اند، برخی متحمل زحمت
شده‌اند، اما همه آن‌ها مجبور بوده‌اند، در این یا آن زمان، خودشان
رادربرابر روسیه قراردهند.
درجبهه دیپلماتیک، تنها کشور شمال آفریقا که به
قطعنامه‌های سازمان ملل علیه روسیه رای نداد یا در محکوم کردن مسکو
شرکت نکرد الجزایر بود.
مراکش راهبرد صندلی خالی را انتخاب کرد، و موقع رای
گیری جلسه‌ها را ترک کرد. مصر و تونس به صورت سامانه مندی علیه روسیه
سخن گفتند. اما در جبهه نظامی در همایش رامشتاین در 26 آوریل 2022،
تونس و مراکش، به عنوان متحدان عمده غیرناتویی، درسخنرانی به طرف‌داری
از اوکراین عجله داشتند.
این همایش از سوی للوید اوستین وزیردفاع امریکا برای
سازمان دادن جمع آوری کمک نظامی برای اوکراین برگزار شده بود و به
درگیرشدن دو کشور شمال آفریقا درجنگ ختم شد.
تونس، به‌دنبال همایش، دو هواپیمای باری حامل کمک‌های
بشردوستانه به اوکراین فرستاد و مراکش متعهد به کمک نظامی به اوکراین
شد.
ارلحاط دیپلماتیک، غیر ازالجزایر، که در ماه ژوئن،
هنگام دیدار رئیس جمهورعبدالمجیدتبونه از مسکو برنامه صلح و ایفای نقش
میانجیگری درحل بحران را پیشنهاد کرد، هیچ یک از کشورهای شمال آفریقا
حرکتی برای میانجیگری یا پیشنهاد راه حلی انجام ندادند. برنامه رئیس
جمهور تبونه افشا نشده است، اما اعزام ماموران سری به کیف را دربر
می‌گیرد. احمد عاطف وزیر خارجه الجزایر برای جلب حمایت بین‌المللی از
ابتکار الجزایری به ایتالیا، صربستان و آلمان سفرکرد. الجزایرتنها کشور
افریقای شمالی است که سفارت خود در کیف را در مارس 2023، پس از بسته
شدن آن در آغازجنگ بازگشایی کرده است، و روابط مودبانه‌ای را با
دیپلمات های اوکراینی حاضردر کشور خود حفظ کرده است، با وجود تلاش
آن‌ها برای استخدام الجزایری‌ها به‌عنوان داوطلب برای جنگ در لژیون
بین‌المللی، که در ماه مارس 2023 به بحران دیپلماتیکی دامن زد، از
فعالیت آن‌ها جلوگیری نکرده است.
سرگئی لاوروف، رئیس دیپلماسی فدراسیون روسیه، دو دیدار
خود از تونس و حداقل یک دیدار از رباط را به خاطر فقدان اشتیاق دراین
دو پایتخت برای همکاری با مسکو لغو کرده است، اما تونس در تلاش برای
جذب توریست برای بازکردن مسیرهای هوایی بین تونس، مسکو و سنت پترزبورگ
تلاش کرده است. در ماه می سال 2023، دیمترو کولبا وزیر خارجه اوکراین
رباط را به عنوان نقطۀ آغاز تور افریقایی خویش انتخاب کرد. این اولین
دیدار با به رسمیت شناختن " طرح خودمختاری مراکش برای صحرای غربی"¨
که از سوی الجزایراعلام جنگ (از سوی مراکش) تلقی می‌شود، پایان یافت.
درنماد دیگری از روابط حسنه بین کیف و رباط، مراکش، که
درحال تدارک میزبانی جام جهانی 2030 همراه با پرتقال و اسپانیا است، با
اجازه به اوکراین برای پیوستن به این جام موافقت کرد.
از لحاظ نظامی، داوطلب‌های بسیار کمی از افریقای شمالی
به یک اردو پیوستند. منتها چند ده نفر به لژیون بین‌المللی اوکراین
پیوستند، و برخی زندانیان منطقه شمال آفریقا پس از ثبت نام در صفوف
واگنر از اقدامات برای آزادی آن‌ها از زندان برخوردار شدند. به‌عنوان
مثال، مراکش، ده ها تانک
T-72BV
به رژیم کیف تقدیم کرد. این تانک‌ها در جمهوری چک مدرنیزه شدند. شایعه
ارسال سیستم دفاع هوایی
Tunguskaبه
عنوان کمک نظامی به اوکراین از سوی رباط هم وجود دارد. تونس به سهم
خود، روز بعد از همایش نظامی رامشتاین ، دو هواپیمای باری فرستاد. دو
هواپیما بسته های تجهیزات بشر دوستانه را در فرودگاه
Rzeszow
لهستان، که ترمینال کمک ناتو به ارتش اوکراین است تخلیه کردند.
مصر برای کمک به اوکراین از سوی واشنگتن تحت فشار گرفت.
ارتش مصر ذخایر بزرگی از مهمات روسی و ظرفیت تولید سلاح‌ها و مهماتی را
دارد که ناتواز دادن آن‌ها به ارتش اوکراین، که مهمات آن به پایان
می‌رسید ناامید بود. این فشار به گزارشی افشاء شده از پنتاگون منجر شد
که قاهره برای تولید 40.000 راکت برای ارتش روسیه آماده می‌شود. این
اطلاعات هرگز تایید نشد، و به موافقت مصر با انتقال مهمات به اوکراین
ختم شد. قاهره سالانه 1.3 میلیارد دلار، برابر با 10 درصد بودجه نظامی
خود، از واشنگتن کمک نظامی دریافت می‌کند. خرید سلاح ارتش مصر هم به
دقت با امریکا پیوند دارد، و به رضایت امریکا برای تایید انتقال آن‌ها
بستگی دارد. غرب بارها از الجزایر، کشور دیگری که ذخایر عظیم مهمات
دارد، درخواست تامین سلاح برای اوکراین کرده و(آن کشور را) تحت فشار
قرار داده است، اما الجزایرهمیشه از درگیری نظامی درجنگ خودداری کرده
است.
در مورد لیبی، کشوری تقسیم شده، تنها کشورشمال
آفریقااست که عوامل شرکت نظامی خصوصی واگنر در آن جا حضور دارند. لیبی
در جنگ اوکراین درگیر نیست، نه کمکی کرد و نه طرف هیچ یک از جنگ را
گرفت.
درنهایت، جنگ دراوکراین تاثیراقتصادی شدیدی روی منطقه
داشته است. مصر بزرگ‌ترین واردکننده گندم است. مصر سالانه 12 تا 13
میلیون تن گندم وارد می‌کند. این کشور با جمعیت 105 میلیونی، و نرخ رشد
سالانه 1.9 درصدی ، برای تامین نیازهای غذایی خود به صورت فزاینده‌ای
به واردات وابسته شده است. با واردات بیش از 80 درصد گندم وارداتی
ازاوکراین و روسیه، افزایش قیمت گندم به افزایش 10 درصدی قیمت تمام
محصولات غذایی در مصرمنجرشده است.
این وضعیت تاثیرصریحی روی زندگی روزانه مردم داشته است،
و شاید روابط حسنه قاهره با غرب را توضیح دهد.
تونس، که بحران اقتصادی شدیدی را از سر می‌گذراند، نیز
از پی آمدهای جنگ در اوکراین دچار زحمت شده است. به طور میانگین، در
دوره 2018-2021، تونس 93 درصد از مصرف گندم با پروتئین پائین، 67 درصد
ازجو، و 40 درصد ازگندم ماکارونی خود را وارد می کرد. بیش از نیمی از
واردات حبوبات تونس به روسیه و اوکراین وابسته است. افزایش قیمت کود و
انرژی تاثیر شدیدی روی اقتصاد تونس، که قبل از جنگ هم گرفتاررکود بود
داشته است. اما این وضعیت تونس را از انجام تجارت به خاطر بحران باز
نداشته است. تحقیقی از سوی وال استریت جورنال نشان می‌دهد که تا سال
2022، کشور کوچک افریقای شمالی بدون آن که تولید کننده باشد به یکی از
بزرگ‌ترین صادرکننده های نفتا، محصول نفتی مورد استفاده در صنعت
شیمیایی درجهان تبدیل شد. پژوهش آشکارکرد که تونس نفتا را (با خرید) از
روسیه به کره جنوبی، که روسیه را تحریم کرده بود صادرمی‌کرد.
درمراکش، افزایش قیمت هیدروکربن‌ها بزرگ‌ترین تاثیر را
روی اقتصاد کشور داشته است. با قطع تامین گاز الجزایربه اسپانیا و
مراکش از طریق خط لوله گاز مغرب- اروپا(GME)
در نوامبر سال 2021، رباط برای تامین نیازهای انرژی
خود به بازارهای بین‌المللی روکرده بود.
گزارشی از بانک جهانی که درماه فوریه منتشرشده، نرخ
تورم 8.3 درصدی را در دسامبر 2022برای مراکش پیش بینی می‌کند، رقمی که
موسسه مالی بین‌المللی آن را مربوط به جنگ روسیه – اوکراین می داند.
تاثیر روی کشاورزی قابل توجه بوده است، چون پادشاهی (مراکش)، سومین
واردکننده بزرگ شمال آفریقا، یک چهارم مصرف خود را از روسیه و اوکراین
وارد می‌کند. با وجود این وضعیت پیچیده، رباط از این وضعیت برای
میزبانی عملیات بی شمار قاچاق نفت از روسیه در آب‌های سرزمینی خود سود
برده است. طبق گزارش درسال 2023 بیش از 650.000 بشکه نفت در مراکش
مبادله شده است.
جدای از افزایش قیمت در بازار موادغذایی جهان، الجزایر
واقعا از لحاظ اقتصادی از جنگ در اوکراین آسیبی ندیده است. الجزایر
به‌عنوان دومین واردکننده بزرگ گندم شمال آفریقا به خرید گندم فرانسوی
و کانادایی عادت دارد، و از این رو از تحریم علیه گندم روسیه و بستن
راه واردات از اوکراین متحمل رنجی نشده است. افزایش قیمت هیدروکربورها
برای اقتصاد الجزایر، که به صادرات نفت و گاز وابسته است موهبتی بوده
است. بحران گاز اروپایی در سال 2022به معنای آن است که الجزایری‌ها
مورد توجه امریکایی‌ها و اروپایی‌ها قرارگرفته‌اند تا از سه خط لوله
گازی که آن‌را به اروپا وصل می‌کند به‌عنوان ابزار فشار سیاسی علیه
کشورهای بسیار شکننده اروپایی استفاده نکند. هیئت‌های امریکایی و
اروپایی بسیاری با الجزایری‌ها دیدار کرده‌اند تا ادامه قراردادهای
انتقال را درخواست و سرمایه گذاری بیشتر، به ویژه از سوی ایتالیا و
امریکا در اکتشاف نفت الجزایررا پیشنهادکنند.
درپایان،
جنگ دراوکراین تاثیر زیادی روی شمال افریقا داشته است،
که هر کشوری رویکرد متفاوتی اتخاذ و درنهایت از طرفی جانبداری می‌کند
کشورهایی که بی طرفی فعال را انتخاب می‌کنند و روابط خوبی با مسکو و
پایتخت‌های غربی دارند احتمالا از گرد وغبار پساجنگ سود بیشتری خواهند
برد. موضع کشورهای شمال آفریقا نیز ثابت می‌کند که مسکو در راهبرد
دیپلماتیک خود در منطقه تجدید نظر وآن را طبق گرایش رژیم‌ها و مواضع
آن‌ها در زمان جنگ تنظیم خواهد کرد.
https://libya360.wordpress.com/2023/07/17/interests-of-north-african-countries-in-the-ukrainian-crisis/
¨
-
طرح مراکش برای خودمختاری صحرای غربی به دنبال بیش از 4 دهه
مناقشه. این طرح خودمختاری محدود صحرای غربی را تحت حاکمیت ملی
مراکش پیشنهاد می‌کند. این طرح تاکنون توانسته است به عنوان
"طرحی واقع گرایانه، جدی ومعتبر" تایید امریکا، المان، اسپانیا
و تعدادی از کشورهای دیگر را جلب کند. اما جبهه پولیساریو با
آن مخالف و خواهان رفراندومی برای استقلال کامل است. مترجم
|
