|
||
|
نویدنو:23/12/1385 صفحه قابل چاپ است |
||
|
تحریم اقتصادی سازمان ملل علیه ایران نویسنده : پرفسور اکبر تربت – برگردان هاتف رحمانی مهلت 60روزه شوراي امنيت سازمان ملل براي تحميل تحريم بر ايران در 21 فوريه 2007پايان يافت .آژانس بين المللي انرژي هسته اي در 22فوريه گزارش كرد كه ايران قطعنامه 1737 شوراي امنيت را براي تعليق برنامه غني سازي اورانيوم ناديده گرفته وبرنامه را با نصب صدها سانتريفيوژ گسترش داده است .ايران مدعي است كه غني سازي با سطح پايين توليد جهت مصارف سوخت هسته اي است ، اما غرب ادعا مي كند كه ايران برنامه غني سازي دیگری دارد كه براي ساخت بمب اتمي مناسب است . ايران ادعا مي كند كه بر اساس فصل پنجم معاهده منع گسترش سلاح هاي هسته اي حق غير قابل انكار توسعه ، تحقيق وتوليد انرژي هسته اي براي مقاصد صلح اميز را دارد واز اين رو قطعنامه ی اساسا تحميلي ايالات متحده امريكا برشوراي امنيت قابل توجيه نيست .ايران سرسختانه نشان داده است كه تعليق عمليات غني سازي اورانيوم خودرا بعنوان پيش شرط گفتگو نخواهد پذيرفت . ناظرين سياسي ايران - امريكا با پايان ضرب العجل شوراي امنيت در21فوريه نگرانند كه در گام بعدي چه روي خواهد داد .5عضو دائم شوراي امنيت والمان همايشي را در 26فوريه براي بحث در مورد شيوه رفتاری كه در برابرعدم توقف هسته اي بايد اتخاذ كنند بر گزار كردند. انتظار مي رود كه امريكا برخي از اعضاي شورا را براي تحريم بيشترايران تحت فشار قرار دهد، هر چند محتمل است كه اعضاي شورا با آن مخالفت نمايند. درآن صورت امريكا فشارهاي اقتصادي خود به ايران را افزايش خواهد داد. اقدامات امريكا ومتحدانش ايران كم وبيش از سال 1979 تحت اقدامات وتحريم هاي امريكا قرار داشته است . امريكا در 1995 تحريم همه جانبه تجاري وسرمايه گذاري را بر ايران تحميل كرد كه با تحريم هاي فرا ملي در 1996 پيگيري شد.تحريم هاي فرا ملي كه به صورت جدي مورد عمل قرار نگرفت ، اكنون از پایه مورد به مورد به اجرا گذاشته مي شود.همزمان با قطعنامه شوراي امنيت ،امريكا سخت گيري مالي خودرا وراي اقدامات تكليفي سازمان ملل افزايش داده است . امريكا شركت هاي امريكايي را از معامله با چند بانك ايراني از جمله باتك صادرات وبانك سپه ، كه متهم به ارسال پول براي حزب الله لبنان شده اند منع كرده است . تا كنون متحدين امريكا به قطعنامه سازمان ملل عكس العمل نشان داده اند.المان كه بزرگترين صادر كننده به ايران است ، نشان نمي دهد كه هيچ فشار اقتصادي بر ايران وارد كرده باشد.قطع صادرات به ايران ، كه عمدتا ماشين الات صنعتي است ، مي تواند نرخ بيكاري بالا در آلمان را بدتر نمايد. فرانسه هم روابط بازرگاني كلاني با ايران دارد وانتظار نمي رود كه فشاري براي تبيه كشور ايران وارد نمايد.فرانسه صادر كننده بسيار بزرگ اتوموبيل ولوازم يدكي به ايران است . قطع صادرات به ايران به بيكاري در فرانسه خواهد افزود.علاوه بر ان ، كمپاني فرانسوي توتال، در پروژ ه هاي نفتي بسياری در ايران مشغول به كار است.كمپاني توتال جانشين شركت امريكايي كونوكو است كه وقتی كه امريكا در 1995 ايران را تحريم كرد موفق به امضا قرارداد حوزه نفتي سيري نشد.وانگهي بانك هاي فرانسه منجمله بي ان پي پاريباس نزديك به 20درصد ازسهم استقراض خارجي ايران را دارند . كمپاني هاي فرانسوي تاكنون ،هيچ تغييري در معاملات خود با ايران بروز نداده اند. با اين حال اتحاديه اروپا وژاپن چند روز قبل از انقضاي ضرب العجل سازمان ملل اعلام كردند كه از قطعنامه شوراي امنيت حمايت خواهند كرد .اتحاديه اروپا در 12 فوريه پيش نويسي را منتشر كرد كه حاكي از همراهي با قطعنامه 1737 سازمان ملل بود.25 كشور عضو اتحاديه اروپاسالانه بيش از 30ميليارد يوروصادرات به ايران دارند وتنها بخش بسياركوچكي از صادرات به خاطر تحريم ها قطع مي شود . استوارت لوي معاون خزانه داري در ماه هاي گذشته اروپائيان را متقاعد كرده است كه بانك هاي اروپايي ارتباطشان را با ايران قطع كنند. برخي بانك هاي بزرگ اروپايي همانند يو اس. بي ا. جي US B.A.J در زوريخ ، گروه اعتباري سوئيس واستاندارد چارترز انگلستان اعلام كرده اند كه معاملات مالي خود با ايران را قطع خواهند كرد.هر چند قابل پيش بيني وباور كردني نيست كه بانك هاي اروپايي بدون سياست مشخص داخلي براي تحريم مالي عليه ايران روابطشان را با ايران قطع نمايند .ژاپن همزمان در 17 فوريه 2007 اعلام كرد كه دارايي 10 نهاد ايراني و12 نفر را كه ممكن است نقش موثري در برنامه هسته اي ايران داشته باشند مسدود خواهد كرد. ژاپن بزرگترين وارد كننده نفت ايران است ودر توسعه ميدان نفتي آزادگان عليرغم اعتراض امريكا شركت كرده است .از اين رو قابل انتظارنيست كه ژاپن خواهان اقدام بيشتري براي آسيب رساني به ايران باشد.از اين رو قطعنامه سازمان ملل در ذات خود به مراتب نمادين به نظر مي رسد وتاثير عمده اي كه بتواند به اقتصاد ايران خسارتي وارد كند نخواهد داشت . ويلاديمير پوتين روسي در سخنراني فوريه امسال خود دركنفرانس امنيت مونيخ يك جانبه گرايي امريكا در امور بين المللي را به شدت مورد انتقاد قرار داد.او گفت جهان تك قطبي به جنگ ها ودر گيري هاي بين المللي بيشتری منجر خواهد شد .موضوع گفتار نشان مي داد كه روسيه نسبت به توان نظامي امريكا در همسايگي خود نگران است،واحتمالا در مخالفت با آن اقدام خواهد كرد.در نتيجه قابل پيش بيني نيست كه روسيه خواهان تحميل هيچ گونه فشاري عليه ايران باشد.عليرغم مخالفت امريكا در دوسال گذشته ، روسيه نزديك به يك ميليارد دلارسلاح از جمله سيستم هاي پيچيده موشكي تور ام يك به ايران فروخته است . چند روز قبل از ضرب العجل سازمان ملل ،روسیه كه در حال تكميل نيروگاه هسته اي بوشهر در جنوب ايران است ،اظهار داشت كه تحويل تاسيسات ممكن است به خاطر عدم پرداخت ايران به تاخير افتد.هر چند ايران اظهار مي دارد كه قرارداد ماهيانه 25ميليون دلاري خودرا اجرا كرده است وتنها مسئله پرداخت يورو به جاي دلارامريكا است . اما به نظر مي رسدرفتار روسيه بیشتر ژست سياسي درست قبل از ضرب العجل سازمان ملل باشد .روسيه مي خواهد نشان دهد كه در حال وارد كردن فشار به ايران قبل از التيماتوم ضرب العجل سازمان ملل است . چين هم روابط اقتصادي بسيارخوبي با ايران دارد.چين چندين قرارداد نفتي با ايران امضا كرده است ، و اخيرا سين اوپك كمپاني نفتي چيني ، در حال مذاكره براي قراردادي 16ميليارد دلاري براي توسعه ميدان نفتي يادآوران ايران است .علاوه بر اين چين دومين رتبه صادرات وواردات باايران را دارد.به خاطر تجارت قابل ملاحظه چين با ايران،به نظر نمي رسد كه چین خواهان آسيب به ايران تحت فشار امريكا باشد . به دليل آن كه هم روسيه وهم چين در شوراي امنيت حق وتو دارند، آنها احتمالابا تحريم هاي بيشتر شورا عليه ايران مخالفت خواهند كرد. موقعیت دیگران چگونه است؟ ايتاليا واسپانيا هم روابط اقتصادي خوبي با ايران دارند. ان ها قرارداد هاي نفتي با ايران بسته اند. هند هم ماه گذشته قرارداد خط لوله اي را با ايران منعقد كرده است كه در آمد سالانه اي نزديك به 10ميليارد دلار در سال نصيب ايران مي كند. هر چند اعلام كرده است كه از قطعنامه 1737 سازمان ملل حمایت خواهد كرد ، اما اين امر فاكتور عمده اي در روابط تجاري خوب هند با ايران نيست .علاوه بر اين ، تجارت ايران با ساير كشورهاي خارجي ، امريكاي لاتين وافريقا در ماه هاي اخيربه شدت افزايش يافته است .چنين به نظر مي رسد كه تحريم هاي بيشتر تنها مي تواند از سوي امريكا ومتحدان آنگلو ساكسونش تحميل گردد.البته چنين تحريم هايي ممكن است بر اقتصاد ايرانيان فشاري وارد كند ، اما اثر آن ها معتدل خواهد بود. ايران در حال انجام بعضي اقدامات پيشگيرانه براي مقابله با فشارهاي اقتصادي مورد انتظار است . واكنش ايران ايران بنا به تجربه تحريم هاي طولاني مدت تجاري وسرمايه گذاري از سوي امريكا ، توانسته است اقتصاد خودرا تا حد معيني در شرايط تحريم ها متعادل نمايد .عليرغم تحريم هاي فراملي امريكا ، ايران توانسته است 20ميليارد دلار سرمايه گذاري از ساير كشورها درتوسعه پروژه هاي نفت وگاز خود از سال 1995 جذب نماد. ايران در راستاي جذب سرمايه گذاري خصوصي در پروژ ه هاي نفت وگاز خود، اخيرا كنترل دولتي برشبكه هاي فرعي پروژه هاي توسعه نفتي را رها و( سرمايه گذري ) درآن ها را به روي بخش خصوصي باز كرده است . شبكه اصلي كه ذخاير نفت وگاز را شامل مي شود در كنترل دولت باقي خواهد ماند. درچندين سال گذشته ،ايران قرارداد هاي كلاني با شركت هاي بزرگ نفتي براي جلب سرمايه گذاري منعقد كرده است .بنا به نوشته روزنامه كيهان ، ايران تنها در چند سال گذشته ، نزديك به 4 ميليارد دلار از قراردادهاي نفت وگاز را به بخش خصوصي داخلي وخارجي واگذار كرده است . براي اخذ قيمت بهتر وفروش نفت به ارز غير دلاري ، ايران در ماه آينده طرح راه اندازی بورس نفت بين المللي در جزيره كيش واقع در خليج فارس را دارد. در اين بورس ،قراردادهاي نفتي ومشتقات آن به ريال ايران ، يورووساير ارزهاي معتبر مبادله خواهد شد .داوود دانش جعفري وزير اقتصاد ودارايي ايران، اعتقاد دارد كه بورس ايران قيمت هاي رقابتي براي نفت ومشتقات آن را افزايش خواهد داد.هر چند كاميابي بورس به مشاركت ساير كشور ها وابسته خواهد بود.در حال حاضر،نفت در مركز تجاري نيو يورك( ني مكس) همزمان در مركز مبادله نفتي بين المللي لندن(آي پي.اي) به دلار امريكا معامله مي گردد.بورس نفت ايران اين بازار هاي مبادله را تهديد خواهد كرد.قابل پيش بيني است كه كشورهاي عمده توليد كننده نفت در اين بورس مشاركت نمايند، چون(ني مكس ) .آِ .پي.اي، اخيرا مطابق ميل آن ها كار نمي كنند .همچنين بورس ايران مي توانددر طول شنبه ويكشتبه هم كه در خاورميانه روز كاري ومنطقه زماني مناسب بين اروپا واسياي جنوبي است باز باشد . بورس جديد نفت مي تواند بازار نفتي ايجاد كند كه هفت روز هفته باز باشد .بورس در صورت موفقيت مي تواند براي ارودلار(دلارهاي سپرده گذاری شده در خارج ار امريكا ) تقاضا ايجاد كند وبه محبوبيت يورو كمك نمايد. علاوه بر اين ، ايران قبلا ذخاير دلاري خودرا به يورو، ارز قدرتمند ديگر تبديل كرده است . بنا به گفته ابراهیم شیبانی رئيس بانك مركزي ذخایر ارز دلاری کمتر از 30در صد ذخایر ارزی ایران است .ایران تاکنون هیچ مشکلی برای گشایش اعتبارات برای واردات در بانک های خارجی نداشته است. ایران همچنین تولیدات پتروشیمی خودرا تا سال 2009 به کشورهای خارجی پیش فروش کرده است . علی خامنه ای رهبر کشوراخیرا دستورالعمل مهمی در باب ملی کردن برخی از صنایع دولتی مندرج در اصل 44 قانون اساسی ایران صادر کرده است . این اصل مشارکت بخش خصوصی را در صنایع کلیدی محدود می کند اما برای فعالیت بخش خصوصی در صنایعی که برای اقتصاد ملی مفید باشد جایی می گذارد. رشد صنعت بانک داری خصوصی در بخش خصوصی بسیار چشمگیر است .در چند سال گذشته شکل گیری بانک های خصوصی برای افزایش سپرده ها در سیستم بانکی مورد تشویق قرار گرفته است .در حال حاضر ، سپرده های بانک های خصوصی در ایران بالغ بر 10درصد سپرده های بانک های دولتی است اما این بانک ها بنا به گزارش مقاله ای در روزنامه 18 فوریه به شدت در حال رشد هستند، همچنین بیش از نیمی از سپرده های ایران در تهران بزرگ متمرکز شده است .در نتیجه با تاسیس شعبات بانک های خصوصی در استان های دیگر انتظار می رود که پس انداز افراد بیشتری را جذب وگردش نقدینگی را در کشوردرشرایط بر قراری تحریم های مالی بین المللی تسهیل خواهند کرد . مقابله سیاسی در جبهه سیاسی ، امریکا ایران را در صورتی که تحریم های دیپلماتیک واقتصادی تصمیم ایران را برای ادامه غنی سازی اورانیوم تغییر ندهد به استفاده از نیروی نظامی تهدید کرده است . در طول چندین هفته گذشته ، امریکا سپاه قدس ، واحدی پیوسته به سپاه پاسداران ،را به تدارک سلاح برای نیروهای ضد اشغال در عراق متهم کرده است .امریکا تاکنون مستقیما رهبران روحانی جمهوری اسلامی خامنه ای رهبر ورفسنجانی رئیس جمهور پیشین را هدف نگرفته است .در عوض ،امریکا بر احمدی نژاد رئیس جمهور متمرکز شده است که شدیدا در برابر فشار های امریکا ایستادگی می کند. به نظر می رسد امریکا در حال ایجاد موردی برای متقاعد کردن ما به استفاده از نیروی نظامی علیه ایران است .امریکا تلاش می کند احمدی نژاد وسپاه وابسته به اورا به تدارک سلاح برای نیروهای جنگ جوی ضد امریکایی در عراق پیوند دهد.احمدی نژاد در میان طبقات محروم که با وجود روحانی بودن رئیس جمهور پیشین به خاطر ناتوانی از افزایش رفاه اقتصادی برای فقرامایوس بودندمحبوبیت دارد. به هر رو غیر محتمل است که امریکا بتواند سببی برای عزل احمدی نژاد گردد. ایران همزمان امریکا و بریتانیا را به حمایت از شورشیان اقلیت های قومی چون بلوچ ها وکردها علیه جمهوری اسلامی ایران متهم می کند.ایران گفته است که مواد منفجره ومهمات مورد استفاده در انفجار اتوموبیل بمب گذاری شده توسط تروریست ها در زاهدان در اواخر فوریه امریکایی است .کارشناسان عقیده دارند که هر گونه استفاده از نیروی نظامی علیه ایران ،می تواندجریان نفت از خلیج فارس را مختل نموده وسبب افزایش قابل ملاحظه ای در قیمت های نفت گردد. این عمل تاثیر جدی در اقتصاد کشورهای وارد کننده نفت خواهد داشت وممکن است بازار های مالی جهان را به لرزه در آورد.در حقیقت پس از ضرب العجل سازمان ملل ،قیمت نفت افزایش یافته است .بعضی از تحلیل گران معتقدند ، فرو ریختن بازار بورس امریکا در 27فوریه 2007 بخشی به نگرانی از امکان عملیات نظامی امریکا علیه ایران ربط داشت . پس از بسته شدن بازار در همان روز، کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه به طور ناگهانی موضع خودراعلیه ایران تغییر داد واعلام کرد امریکا از مشارکت ایران در کنفرانسی که در نیمه مارس برای آرام کردن خشونت های فرقه ای در عراق طراحی شده است حمایت می کند. تمایل واشنگتن برای حضوردر کنفرانس در کنار ایران بازگشت از موضع پیشین عدم گفتگو با ایران در باره اوضاع عراق است . چگونگی حل کشمکش دو کشوررا تنها زمان نشان خواهد داد ؟. اکبر تربت مدرس دانشگاه دولتی دومینگزکالیفرنیا ودارای مقالات بسیاری در مجلات اکادمیک در باره روابط اقتصادی امریکا – ایران است. منبع : گلوبال ریسرچ
|
||
|
