نویدنو - سیاست - اقتصاد-  کتاب -  زنان -صلح  - رحمان هاتفی فرهنگ وادب - درباره ما - پیوندها -  -دیدگاه نظری - ویژه نامه

گامی در آشنایی با نیکاراگوا (2)

نویدنو:01/9/1385

گامی در آشنایی با نیکاراگوا (2)

هاتف رحمانی

کشاورزی

کشاورزی نیکاراگوابا 18درصد تولید ناخالص ملی ، بالاترین درصد کشاورزی رادر امریکای مرکزی  تولید می کند.تولید کشاورزی در دوران حکومت ساندنیست ها از 1979تا 1990به دلیل اجرای سیاست ارضی  دولت ، مقاومت بزرگ مالکان و جنگ چریکی خانگی که بیشتر مناطق روستایی رادر اشغال داشت کاهش یافت .تلاش برای اجرای اصلاحات ارضی زندگی ساکنین برخی مناطق را بهبود بخشید، اما تولید مواد غذایی هم دوش تولید کتان ، شکروسایر محصولات صادراتی در اواخر دهه 1980کاهش یافت.

بهبود کشاورزی پس از خلع قدرت از ساندنیست ها در 1990بسیاربه کندی پیش می رفت .قهوه محصول عمده  جهت دریافت ارزنقد باقی ماند وهنوز هم بخش قابل توجهی از دریافت های صادراتی نیکاراگوارا تشکیل می دهد.درعین حال سقوط قیمت های جهانی قهوه دراوایل دهه  2000به بسیاری از تولید کنندگان قهوه  آسیب زد. تولید نیشکر ، موزوگله های پرواری نیز به سطح صادرات رسید. تولید ذرت، برنج وحبوبات نیز برای مصرف داخلی رشد کرده است . تولید بادام زمینی وحبوبات خشک شده به دلیل اهمیت صادرات از دهه 1990 افزایش یافته است .  

جنگل داری وماهیگیری

جنگل داری از اواسط دهه 1990در اقتصاد نیکاراگوا مورد توجه واقع شده است .نیکاراگوا نمایشگاه های عظیمی ازدرختان بلوط وکاج ومناطق کوچکی پوشیده از چوب های سخت گرمسیری دارد، اما تاکنون قطع درختان  ومحصول این جنگل ها جهت مصرف داخلی وبه طور عمده برای سوخت بوده  است . تلاش های دولت برای تشویق بهره برداری وقطع درختان در منطقه وسیعی از جنگل های واقع در مرزهای هندوراس با مخالفت جماعت بومی سومو وگروه های ناظران بین المللی مواجه گردید.

ماهیگیری در سواحل کارائیب نقش مهمی ایفا می کند. در سواحل اقیانوس ارام هم ماهیگیری مسلط بوده وتا حدودی هم دردریاچه نیکاراگوا بدان پرداخته می شود . محصول عملیات ماهیگیری تجاری در سال 2001 به شکار 28520تن  انواع ماهی بالغ شد. در حال حاضر صادرات  دریایی تنها به میگوو خرچنگ خاردار محدود است، اما دولت در گسترش صنعت ماهی گیری از جمله ماهی تن ، خرچنگ وسایر نرم تنان تلاش می کند.

صنعت ومعدن

سهم تولیدات صنعتی در تولید ناخالص ملی نیکاراگوا 15 درصد است . صنایع عمده ، سیمان، مواد شیمیایی کشاورزی ، محصولات  نفتی ،تولید فلزات،آبجو، نوشابه های غیر الکلی، مواد غذایی وسایر محصولات مصرفی را در بر می گیرد. علاوه بر این ها  درکشورکارخانه های  تصفیه نیشکر، کارخانه های کوچک نساجی وتاسیسات فرآوری قهوه که قهوه فوری تولید می کند نیزوجود دارد.صادرات پوشاک ، کفش وجواهرات هم از دهه 1990 در نیکاراگوا اهمیت یافته است .

استخراج معادن بخش بسیار کوچکی از اقتصاد نیکاراگوا است . مرکزمعادن طلا ونقره درشمال شرقی نزدیک لئون واقع شده است .تمام تولیدات کانی صادر می شود.نیکاراگوا علاوه بر طلا ونقره ذخایر مس ،تنگستن ، سرب وانتیموان هم دارد اما ازاین اقلام در حال حاضر بهره برداری نمی شوند. 

انرژی

نیکاراگوا نفت ندارد و برای تامین بخش اعظم  انرژی مصرفی  متکی به واردات نفت است .در سال 2002 ، 81 درصد برق کشوراز تاسیسات معمولی نفت سوز ، 8درصد ازتاسیسات برق آبی و11.10درصد از منابع تجدید شونده حرارتی تامین می شد.نیکاراگوا پالایشگاه کوچک نفت هم داردکه مالکیت واداره آن در اختیار شرکت نفتی  اکسون است ، که نفت خام پالایشگاه را وارد می کند. کمبود برق وجیره بندی در شهر ها امری عادی است ،وچوب همچنان مهمترین منبع سوخت ، به ویژه در مناطق روستایی باقی  مانده است .

تجارت خارجی

اقتصاد نیکاراگوا عمیقا به صادرات محصولات کشاورزی وواردات مواد مصرفی ونفت وابسته است .در آمدهای صادراتی در اثرجنگ چریکی خانگی وتحریم تحمیلی از سوی دولت پرزیدنت رونالد ریگان  از دهه 1980 به شدت کاهش یافت . تجارت اگرچه در دهه 1990 بعد از لغو تحریم  وخاتمه جنگ بهبود یافت ، اما کسری تراز بازرگانی نیکاراگوا همچنان ادامه یافت .در آمدهای تجارت خارجی بعد طوفان میچ در 1998 که محصولات صادراتی را نابود کرد دوباره کاهش یافت .در آمدحاصل از توریسم در اوایل دهه 2000 ، وپول های ارسالی از سوی نیکاراگوایی ها ی مقیم خارج به داخل کشور به متعادل کردن تجارت کمک کرد.

واردات نیکاراگوا در سال 2003 به 1.836میلیون دلار بالغ شد و585میلیون دلار از صادرات پیشی گرفت .امریکا ، السالوادور، کستاریکاوهندوراس بازار های عمده طرف صادرات نیکاراگوا هستند، وکالاهای وارداتی به طور عمده  از امریکا ، ونزوئلا ( نفت )کستاریکا، مکزیک وگواتمالاوارد کشور می شود.مهمترین اقلام واردات ، کالاهای مصرفی ، ماشین آلات وابزار ونفت وفرآورده های  نفتی است .

نیکاراگوا یکی از بنیان گذاران بازار مشترک امریکای مرکزی (C.A.C.M) است . این سازمان در1960 برای ارتقا همگرایی اقتصادی وتجارت آزاد تاسیس شده است .نیکاراگوا همچنین در سازمان تجارت جهانی ( WTO) عضویت داشته ویکی از اعضا انجمن دولت های کارائیب(A.C.S)، می باشد .این  انجمنی  است متشکل از ملت های حاشیه یا داخل کارائیب .

پول رایج وبانکداری

کوردوبا (córdoba )مرکب از 100 سنتاوس (centavos )  واحد اصلی پول رایج نیکاراگوا است .(ارزش هر 15.10کوردوبا در 2003 معادل یک دلار امریکا بود )دلار امریکا هم رایج و وسیعا مورد استفاده قرار می گیرد..

بانک داری خصوصی در دولت ساندنیست ها به حال تعلیق در آمد امادر 1990احیا گزدید.در حال حاضر دولت کنترل بخش اعظم بانک داری را در اختیار دولت دارد ، امابانکداری خصوصی هم به شدت در حال رشد وگسترش است .پول توسط بانک مرکزی دولتی انتشار می یابد، که بهره برداری از آن در 1961آغاز شد.علاوه بر انتشار پول، نگه داری بودجه دولتی واداره تحقیقات اقتصادی را بانک مرکزی هدایت می کند.

حمل ونقل وارتباطات

کمتر از 13 درصد راه های نیکاراگوا شوسه است . این میزان راه های شوسه بزرگراه پان امریکن (Pan-American )را هم شامل می شود،که طول کشور را از هتدوراس به کاستاریکا طی می کند.سیستم جاده ای ،مثل بسیاری از زیر ساخت های ملی،در دوران درگیری ومشکلات اقتصادی دهه های 1980و1990رو به وخامت گذاشت.خط اصلی راه آهن از لئون به گرانادا از راه ماناگوا کشیده شده است .تنها فرودگاه بین المللی در ماناگوا است.سه خط هوایی محلی، خدمات هوایی داخل کشور را تامین می کنند.بنادر عمده کشور کورینتو(Corinto ) وپوئرتوساندینو(Puerto Sandino) در اقیانوس آرام وبلوفیلد(Bluefields ) وکابازاس (Cabezas )در دریای کارائیب  هستند.

در2003 نیکاراگوا 37 خط تلفن ثابت ،284گیرنده رادیو،و27تلویزیون برای هر 1000نفراز ساکنین داشت .بسیاری از نیکاراگوایی ها اصولا برای کسب خبر به رادیو وتلویزیون متکی هستند.بیش از 100ایستگاه  فرستنده رادیویی،که اغلب از ماناگوا پخش می شوند، چندین ایستگاه تلویزیونی وتلویزیون های کابلی در کشور فعال هستند.روزنامه های عمده در ماناگوانووذیاریو(Nuevo Diario)،لاپرناس (La Prensa )ولا تربونا (La Tribuna )هستند. خدمات اینترنت ازاواسط دهه 1990 مستقر شده علامت انحصاری آن (ni) است .

صنعت توریسم

نیکاراگوا قبل ازتوقف توریسم در اثر جنگ خانگی  ، صنعت توریسم کوچکی داشت.در دهه 1980تعدادی از خارجیانی که از انقلاب ساندنیست هاحمایت می کردند برای بازدید ازعوامل پیروزی به نیکاراگوا سفر کردند.از زمان پایان درگیری ، دولت برای گسترش توریسم تلاش کرده است . نیکاراگوا درسال  2003 تعداد 526.000بازدید کننده خارجی داشت واز این طریف مبلغ 151 میلیون دلار از توریسم در آمد کسب کرد.

محل های عمده جهانگردی نیکاراگوا، پارک ملی آتش فشان ماسایا(Volcán Masaya National Park )، جزایر دریاچه نیکاراگو ، از جمله لاس ایزلتاس (Las Isletas ) ،و تعدادی از جزایر کوچک گرمسیری در سواحل گراناد است . اکو توریسم نوعی از صنعت  توریسم است که حفاظت از محیط زیست را پیکیری می کند، این صنعت جهانگردان را به بازدید ازجنگل های گرمسیری می خواند که طی این سفرمی توانند حیات وحش از جمله میمون ها،گورکن ها ، پرندگان وسایرگونه هارا تماشا کنند.سواحل بکرامتداد ساحل اقیانوس آرام نیزتوجه جهانگردان را برای بازدیدجذب می نماید. دیدار از«جای پای اکاهولینکا» در ماناگوا،نیز جذابیت زیادی دارد ،این اثر نشانه ای از گریز انسان ها وحیوانات از فوران آتش فشان در حدود 4000 سال قبل از مسیح است که در خاکستر آتش قشان مخفوظ مانده است .   

ساختاردولت

از زمان استقلال ، حکومت نیکاراگوا همواره  شکلی از دولت جمهوری ،همراه با رئیس جمهوری منتخب ، کنگره ودادگاه عالی بوده است. اگر چه معمولا تسلط بابخش اجرایی بوده است ، دراثر غلبه بخش اجرایی،  دولت ها قادر بوده اند حقوق قانونی  افراد وجامعه را به تعلیق در آورند ونمایندگان کنگره ودادگاه  عالی را به اطاعت از دستورات رئیس جمهور وادار نمایند. ارتش نیزبه کرات در امور نیکاراگوانقش قاطعی بازی می کرد. دخالت های مداوم  امریکا هم سبب نوعی انحراف درسیستم سیاسی نیکاراگوابوده است .از این رو امریکا اغلب  برای حفظ حاکمان مورد علاقه اش در قدرت ازقدرت وگاهی هم از نیروی عریان تجاوزسربازهایش برای سرکوب  طغیان وحفظ نظم  استفاده می کرد.

قوه مجریه

رئیس جمهور نیکاراگوا ومعاون اوبا رای مردم برای 5سال گزینش می شوند.تجدید انتخاب بلافاصله رئیس جمهور یا هریک از خویشاوندان او ممنوع است .تعیین کابینه وانتخاب وزرا وایجاد هرتغییراتی در آن از اختیارات رئیس جمهورست. رئیس جمهور همچنین سران ادارات مستقل همچون رئیس بانک مرکزی را تعیین می کند. قدرت ریاست جمهوری دراصلاح قاتون اساسی 1995 کاهش یافت ولی با این حال هنوز هم اختیارات گسترده ای دارد.این اختیارات حق تهیه لایحه ورد لوایح مصوب ،تعیین بودجه، تعلیق حقوق مبتنی بر قانون اساسی(کاری که بایسته تایید قانونگذاران در طی 72 است )، برقراری ارتباطات خارجی ،معرفی قضات وفرماندهی کل قوا را شامل می شود.

قوه مقننه

نیکاراگوا مجلس قانونگذاری 90نفره ای دارد که به مجمع ملی معروف است .نمایندگان هم در بخش ها وهم در سطح ملی بر اساس فورمول پیچیده ای انتخاب می شوندو 5 سال خدمت می کنند. قدرت قوه مقننه در اصلاح قانون اساسی 1995 به شدت گسترش یافت.مجلس قوانین را وضع می کند.بودجه را تصویب می کند، قضات را انتخاب می نماید، معاهدات را تصویب می کند،اعلان عملیات نظامی از سوی دولت را تایید یا رد می نمایدومی تواند بسیاری از مخالفت های ریاست جمهوری با لوایح ومصوبات مجلس را با اکثریت ضعیفی لغو نماید. 

قوه قضائیه

نیکاراگوا دارای سیستم مرکزی قضایی با کنترل فدرال بر تمام دادگاه هاست.سیستم توسط دادگاه عالی 12 نفره ای اداره می شود که توسط رئیس جمهور پیشنهاد وبه تصویب مجمع ملی می رسد.دادگاه عالی ، قضات را برای دادگاه های فرو دست بر می گزیند. دادگاه عالی ، می تواند در مورد مشروعیت قوانین مصوب درانطباق با قانون اساسی تصمیم گیری نماید و همچنین درحل مشاجرات بین بخش های مختلف دولت حکم دادگاه عالی نافذ است .

دولت های محلی

در1990نیکاراگوا انتخابی کردن گزینش  مقامات دولت های محلی راکه قبلا از سوی دولت مرکزی گمارده می شدند آغاز کرد.نیکاراگوا از نظر اداری به 15بخش ودو منطقه خودمختار واقع در سواحل کارائیب تقسیم شده است . در داخل بخش ها 143 فرمانداری مجاز به انتخاب مقامات رسمی خودهستند.مناطق خود مختار مجلسی منطقه ای با اختیارات محدوددرحد توانایی کنترل قراردادها برای توسعه منایع منطقه را دارند.فرمانداری ها مرکب از شهردارو شورا،که مستقیما انتخاب می شوند، قدرت محدود اخذ مالیات وکنترل اکثر فعالیت ها وخدمات اداری فرمانداری را در اختیار دارند.

احزاب سیاسی

از زمان استقلال تا دهه 1970،دوحزب لیبرال ومحافظه کار بر سر نوشت سیاسی نیکاراگوا تسلط داشتند.این احزاب رقابت فرقه ای در بین نخبگان جامعه را نشا ن می دادند در حالی که سایر گروه ها فاقد صدای سیاسی در جامعه بودند .محافظه کاران به طور سنتی از جانب کلیسای کاتولیک حمایت می شدند ووابستگی نزدیکی به منافع مالکین بزرگ زمین های روستایی داشتند.در حالی که لیبرال ها بر تجارت آزاد تاکید داشتند که راه نفوذ خارجی را باز می کرد،وبرای محدود کردن قدرت کلیسا تلاش می نمود.

در قرن بیستم ، اختلافات ایدئولوژیک  درونی احزاب  گسترش یافت و هر دو حزب به فراکسیون های کوچکتری منشعب شدند.از 1936 تا دهه 1970، تسلط دیکتاتوری ساموزا بر عرصه سیاسی ،قدرت  بسیاری از لیبرال هارا کنترل  و نفوذ مخالفین راکم تاثیر می کرد .

پس از سرنگونی دیکتاتوری ساموزا در1979،  ودر فضای آزاد پس از انقلاب ،یکباره  تعداد احزاب سیاسی در نیکاراگوا افزایش پیدا کرد.اما بسیاری از آن ها قادر به بقا نبودند وپس از شکست دربیش از یک انتخابات  به فعالیت خود پایان دادند. جبهه آزادیبخش ملی ساندنیستا ،نیروی چپ چریکی ، برای سال های متمادی ، نیروی سیاسی عمده کشور بود که اناستازیا ساموزا را در 1979 سرنگون کرد.ساندنیست ها تا 1990کشور را اداره کردند.اتحادی از احزاب مخالف درانتخابات 1990 ساندنیست هارا شکست داد ، امااتحاد خیلی زود  به دلایل عدم تجانس درونی واختلاف نظر در موارد کلیدی اداره کشور، با باقی گذاشتن ساندنیست ها با قدرتی قابل توجه درمیان اتحادیه های کارگری ،ارتش ، زنان ، دانشجویان واقشار مختلف شهر وروستا ،  متلاشی گردید

در انتخابات 1996 سی ودو حزب سیاسی سراسری به اضافه چندین انجمن شهری محلی نیکاراگوا شرکت کردند.اتحاد لیبرال ،ائتلافی متشکل  ازفراکسیون های سنتی حزب لیبرال ریاست جمهوری  وبیشترین اعضا مجمع ملی را به دست آوردند.

اتحاد حمایت جامعه تجارومناطق سنتی حامی لیبرال ها مثل لئون وماتاگالپا را به دست آورد.خط مشی اتحادتوجه به منافع تجاری ،استقبال ازمشارکت امریکا، وتلاش در جهت سرمایه گذاری بخش خصوصی بود.

ساندنیست ها با جلب حمایت قاطع بی چیزان شهری وکارگران متشکل دوم شدند.ساندنیست ها بعنوان حزب مخالف،در حفظ آن چه  به عنوان دست آوردهای سیاسی ، اجتماعی واقتصادی در طی دوران حکومت انقلابی مد نظر داشتند تلاش کردند.آن ها در جهت کاستن از حرکت خصوصی سازی ، حفظ منافع فقراوپیگیری سیاست خارجی مستقل ، بیش ازداشتن ارتباط نزدیک  صرف به امریکا حرکت می کردند.

حزب لیبرال وساندنیست ها  مشترکا اصلاحاتی در قانون اساسی را پیشنهاد کردند که طی آن کرسی نمایندگان مجلس را به کاندید اهایی که احزاب حامی  آن ها قادر به کسب حداقل 4درصد ارا باشند محدود می کند.منتقدان اصلاحات می گویند ، اصلاحیه افزوده شده در سال 2000 می تواند مخالفین  دو بزرگترین حزب را خفه نماید.دو حزب اکثریت کرسی های قوه مقتننه رادراختیاردارند. 

خدمات عمومی

نیکاراگوا شبکه گسترده ای از برنامه های خدمات دولتی ،شامل سیستم تامین اجتماعی که مراقبت های بهداشتی را تامین می کند، بازنشستگی ، مزایای بهداشت روستایی را دارد.بسیاری از برنامه ها در تحت حاکمیت ساندنیست ها برای یاری جوانان ، زنان، وفقرا به مرحله اجرا در امدند که هنوز هم ادامه دارند.اگرچه بهداشت وسایر برنامه های خدمات  اجتماعی به شکل وخیمی  با کسر بودجه مواجه اند ودسترسی به خدمات  برای مردم محدود شده واغلب خدمات ارائه شده دارای کیفیت بسیارفقیرانه ای هستند. هم اکنون در اثرمحدودیت خدمات بهداشتی ، از هر هزار نوزاد زنده 29 نوزاد می میرندکه یکی از بالاترین میزان مرگ نوزادان در امریکای مرکزی است .

دفاع

نفرات ارتش نیکاراگوا در زمان جنگ کنترا ها(contra) در دهه 1980 به نیروی 134000نفری رسید.چامورا در انتخابات ریاست جمهوری 1990 برنده شد ، چون در تبلیغات قول لغو خدمت سربازی وکاهش نفرات ارتش را داده بود سریعا شعارش را به مرحله اجرا گذاشت .در 2003 نفرات ارتش به 14000نفر کاهش یافت.ارتش نیکاراگوادارای نیروی هوایی ودریایی کوچکی هم هست .در1994دستورالعمل جدید ارتش کنترل غیر نظامیان را بر ارتش تقویت کرد وقدرت فرماندهان نظامی را کاهش داد .کشمش غیر نظامی – ارتشی از ان زمان کاهش یافته است .

سازمان های بین المللی

نیکاراگوا یکی از اعضا بنیانگذار سازمان ملل متحد (UN ) وسازمان دولت های امریکایی ( O.A.S)، مهمترین گروه دیپلماتیک منطقه است .نیکاراگوا همچنین عضو بسیاری از آزانس های تخصصی سازمان ملل است .

ادامه دارد

 

گامی در آشنایی با نیکاراگوا (1)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بازگشت به صفحه نخست  


Free Web Counters & Statistics