معرفی جنگل
های حرا
جنگل هاي حرا يا مانگرو ریختارهای گیاهی ساحلی در مناطق جزر و مدی نواحی
گرمسیری و نیمه گرمسیری به شمار می آیند که اغلب بين مدارهاي 30 درجه شمالي
و 30 درجه جنوبي عرض جغرافيايي هستند.اجتماعات گیاهی مانگرو در محیط هایی
به رشد و ادامه زندگی می پردازند که شوري بالا است، جزر و مدهاي مکرر محیط
را فرا می گیرد، متوسط دماي سالانه بالا است و شرایط بی هوازي در بستر
رویشگاه وجود دارد. در چنین شرایطی اغلب گونه های گیاهی رویشگاه هاي خشکی
توانایی سازگاري ندارند.از آن جا که در بسترهای نرم و لجنی با شرایط بی
هوازی میزان اکسیژن و مواد قابل جذب محدود می باشد از ریشه های درختان حرا،
نماتوفورهایی (pneumatophore)
به صورت انشعاب به سمت بالای رسوب ایجاد می شود. این نماتوفورها به همراه
ریشه های هوایی که از درختان حرا منشعب می شوند در جذب ازت و سایر مواد
مغذی از هوا فعال هستند.
زندگی درختان حرا در کنار آب شور دریا باعث شده که با مكانيزم هايي با شوري
مقابله كنند. سطح برگ هاي حرا بوسیله یک پوشش شفاف پوشیده شده که از تبخیر
و تعرق می کاهد. نماتوفورها علاوه بر جذب مواد مغذی اندامهای اضافی هستند
که در خود آب ذخیره می کنند. همچنين بعضی گونه های حرا داراي غدد دفع نمک
هستند.
رویش هاي حرا در ایران در جنوب کشور و در سواحل خلیج فارس و دریاي عمان حد
فاصل مدارهای 25 درجه و 11دقیقه تا 27 درجه و 52 دقیقه عرض شمالی گسترش
یافته اند که ساحل سه استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر از خلیج
گواتر در سیستان و بلوچستان تا بردخون در بوشهر را شامل می شود. از مناطق
واجد حرا در ایران چهار منطقه تحت عنوان تالاب بین المللی و یک منطقه با
عنوان پارك ملی ساحلی دریایی و هشت منطقه تحت عنوان منطقه حفاظت شده و یک
منطقه به عنوان ذخیره گاه زیست کره تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار
گرفته اند.
رویشگاه های حرا در استان هرمزگان
- در حوزه شهرستان جاسک در خورهاي گابریک، جگین، دهانه رودخانه شهرنو در
سواحل روستاي لاش، یکدار و سورگلم و همچنین مانداب هاي رودخانه کاشی
- در حوزه سیریک در خورهاي نخل زیارت، پاچور، زیارت، گارندهو، گناري و
کرتان
- در حوزه تیاب و کلاهی در خورهاي مشدر، بهینه، کرگان و میناب
- در حوزه کولقان در خورهاي جلابی و حسن لنگی و مصب رودخانه شور
- در خورهاي شمال غربی جزیره قشم بر جزایر رسوبی واقع در خور خوران و ترعه
خوران، جزایر ماسه اي مقابل روستاهاي طبل و لافت کهنه، لافت نو، گوران،
گورزین و چاهو
- در خورهاي بخش خمیر (از سواحل پهل، جزیره مردو تا غرب لشتقان) و در دهانه
ورودي رودخانه مهران به خلیج فارس
- در منطقه سایه خوش از توابع بندر لنگه و در امتداد رویشگاه بندر خمیر در
اراضی غربی دلتاي مهران
گونه های حرا در استان هرمزگان
جنگلهاي مانگرو در ایران عمدتاً از گونهAvicennia
marina
تشکیل شده اند. گونهAvicennia
Nitida
كه به حرای سیاه معروف است نيز در جنوب ايران يافت مي شود. گونه ای دیگر از
حرای بومی ایران به نامAvicennia
officinalis
نیز در منطقه وجود دارد. در منطقه سیریک و مناطقی در اطراف جزیره قشم و
بندر خمیر گونه چندل
Rhizophora mucronata
نیز دیده می شود.
موجودات زنده جنگل های حرا
موجودات زنده جنگل های حرا به طور عمده شامل گیاهان و جانوران می باشند.
قارچ ها نقش مهمی در تجزیه شاخ و برگ خشک و بقایای درختان حرادارند. جلبک
های میکروسکوپی روی تنه و شاخه و برگ و نیز سطح رسوبات رشد می کنند. جلبکHormosira
banksii
در جنگل های حرا به نماتوفورها متصل مي شود. همچنین جلبک های قرمز و جلبک
های رشته ای سبز نيز به نماتوفورهاي حرا متصل مي شوند. جانوران جنگل های
حرا از نظر منشأ به دو دسته تقسیم می شوند.
الف) جانوران با منشأ خشکی: بسیاری از پرندگان مانند مرغ ماهیخوار، حواصیل،
لک لک، پلیکان، مرغابی و مرغ دریایی روی درختان حرا زندگی می کنند. پرندگان
مهاجر نیز برای تغذیه از حشرات یا آبزیانی مثل خرچنگ ها و میگوها و ...
وارد جنگل های حرا می شوند. پرندگان ماهیخوار معمولاً بر روی این درختان
لانه هایی می سازند و از آنجا برای شکار ماهی وارد دریا می شوند. اما
فراوان ترین جانوران جنگل های حرا حشرات و عنکبوت ها می باشند. حشرات جنگل
هاي مانگرو بیشتر شامل انواع پشه
Mosquito،
مگس
Sand Fly،
کرم حرا
Caterpillar Of mangroveو
مگس میوه حراMangrove
Fruit Fly
مي باشند.
ب) جانوران با منشأ دریایی به دو دسته درون رسوب زی شامل پرتاران و سخت
پوستان و بیرون رسوب زی ثابت مانند اویسترها، کرم های لانه گزین و بارناکل
ها تقسیم می شوند. بیرون رسوب زی متحرک شامل حلزون ها و خرچنگ های گرد،
ماهیانی مثل گل خورک ها، لارو میگوهای خانواده پنائیده و مارهای دریایی
هستند.
اهمیت اکولوژیکی و اقتصادي جنگلهاي مانگرو
این اکوسیستم در زمره غنی ترین و حاصلخیزترین اکوسیستم هاي دنیا به حساب می
آید و اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت،22 کاربري عمده را براي این
اکوسیستم ها تعیین کرده است. سیستم ریشه اي جنگل هاي حرا باعث پایداري
رسوبات می شود و اجتماعات آنها انرژي امواج را کاهش می دهد و در ایجاد
جزایر، توسعه ی سواحل و جلوگیری از تخریب و خوردگي سواحل و فرسايش خاك آنها
نقش دارند. مانگروها داراي بیوماس غنی می باشند که نسبت به سایر جوامع
گیاهی از جهات مختلف پر بارتر است، بنابراین به عنوان منبع غذایی مهمی در
محدوده استقرار خود محسوب می شوند. اکوسیستم هاي مانگرو به عنوان ذخیره
گاه، پناهگاه، محل هاي تغذیه و منطقه نوزادگاهی براي بسیاري از گیاهان
وحیوانات غیر آبزی و آبزی عمل می کنند. حدود ٨٠ درصد آبزیان خلیج فارس،
دوره تخم ریزی خود را در این منطقه می گذرانند. بیش از 80 درصد میزان صید
در کل دنیا وابسته به وجود اکوسیستم غنی مانگرو، مصب ها و زیستگاه هاي
مرجانی برآورد شده است. اكوسيستم جنگلهاي حرا از جهات تامین علوفه دام
اهالی بومی و تامین سوخت اهميت دارند. مانگروها از نظر گردشگري و دارويي
نيز بسيار مهم هستند.
با توجه به اهمیت اکولوژیکی و اقتصادي جنگلهاي مانگرو که به برخی از آنها
اشاره گردید، ضرورت انجام تحقیقات مدون و بلند مدت به منظور حفظ این جنگلها
و آشکارسازی اهمیت آنها در حوزه های مختلف احساس می شود. با تصویب شورای
گسترش آموزش عالی، مرکز پژوهشی جنگل های حرا در سال 1391 با سه گروه پژوهشی
علوم طبیعی و زیست محیطی، گروه پژوهشی فناوری های نوین و گروه پژوهشی
مطالعات اقتصادی و اجتماعی تاسیس شد.
http://www.hormozgan.ac.ir/?siteid=19
مطلب را به بالاترین بفرستید:
مطلب را به آزادگی بفرستید:
بازگشت به صفحه نخست
