نویدنو -  کتاب -   رحمان هاتفی  درباره ما -  آرشیو

از همین قلم

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

2015-03-15

نویدنو  25/12/1393 

 

 

 

نقدی بر کتاب کودتا نوشته یرواند آبراهامیان

صادق شکیب

 

«با عدم آگاهی از آنچه در روزگاران پیشین روی داده است ، همواره کودک باقی خواهیم ماند . اگر از تلاش های ادوار گذشته بهره گرفته نشود ، دنیا محکوم خواهد بود که برای همیشه از نظر آگاهی ، در مرحله ی کودکی باقی بماند . »

          سیسرو ( فیلسوف و سیاستمدار رومی )

 

در مقطع هایی از تاریخ هرکشوری حادثه هایی رخ می دهد که در وضعیت اجتماعی ، سیاسی  ، اقتصادی و فرهنگی آن کشور اثرات تاریخی ماندگاری  بر جای می نهد. این رخدادها در پیوند وبستگی کامل با جمیع جوانب  اوضاع آن کشور حتی می تواند مسیر پیش رفت آن مرز و بوم را دچار دگرگونی اساسی نماید . درک و تحلیل این سان پیش آمد ها از چنان اهمیتی بر خوردار است که بی اعتنایی و نادیده گرفتن آن ها مانع عظیم تعیین کننده ای ، در هرلحظه ی مفروض برای شناخت موقعیت آن کشور می باشد که نیروهای ترقی خواه هرگز نخواهند توانست گام موثری برای توسعه و آبادانی میهن خویش بردارند . به همین دلیل واکاوی علت کودتای 28 مرداد و پی آمدهای شوم آن که بعد از گذشت دهه های متمادی هنوز هم هر روزه تلخی زهر ناک آن در زندگی ما ایرانی ها آشکارا قابل لمس و رویت است ،  اهمیت شایانی دارد .

دقیقا به دلیل اهمیت تاثیر ژرف کودتا بر وضعیت وطن ما و زندگی تک تک هم میهنانمان ، از همان فردای تحقق آن ، افراد و جریان های سیاسی با منظرهای متفاوت فکری و عقیدتی به تناسب دریافت خویش از این امر وبه فراخور جایگاه اجتماعی خود به ابراز نظر حول کودتا پرداختند. این بحث و کنکاش با گذشت دهه های متمادی از آن روز شوم ، هنوز هم ادامه دارد .

حجم نوشته هایی که پیرامون این مسئله عرضه شده خارج از شمارش است . بسیاری از این نوشته ها که به حق می شود آن ها را سیاه مشق نامید ، به عناوین مختلف توجیه ضرورت کودتای ننگین 28مرداد است . نیروهای ارتجاعی  به شکل های مختلفی به تحریف واقعیت های مسلم تاریخی پرداخته و می پردازند . هدف جریان های ضد مردمی از سیاه نمایی ها آن است که توده ها را فریب دهند . تا بتوانند با گمراه ساختن مردمان به نیات پلید خویش جامه عمل پوشانند . این جریان های ضد مردمی ذینفع در پیروزی کودتا که در باز تولیدی انگلی تا امروزه روز نیز در صحنه ی حیات اجتماعی ما حضور دارند که ، حتی توانسته اند به اریکه قدرت حکومتی نیز تکیه زنند .

با در نظر داشت اینکه از رویدادهای منتهی به کودتای 28مرداد و وقایع پس از آن می توان برای مبارزه در راه صلح ، آزادی و عدالت تجریبات فراوانی کسب کرد ، مطالعه ی کتاب ارزشمند «کودتا» نوشته یرواند آبراهامیان که با ترجمه دکترناصر زرافشان توسط انتشارات نگاه منتشر شده است . حاوی مطالب مستند  در خور توجهی است که دقتی عمیق به مطالب مطروحه در آن را می طلبد .

آبراهامیان با استدلال هایی مبتنی بر یک سری واقعیت ها هدف خود را از نوشتن این کتاب در بخشی با عنوان مدخل توضیح می دهد . با مطالعه این بخش می شود دریافت : هدف از پژوهش وی پیرامون کودتای 28مرداد بر انگیزه های علمی شرافت مندانه ای استوار است . او در این بخش دو دلیل عمده برای نگارش کتاب خویش قائل است . او می خواهد نشان دهد علت طرح ریزی کودتا نه روحیات شخصی مصدق و مسائلی در این مایه ، بلکه پافشاری او بر اصل ملی شدن نفت به معنای واقعی کلمه - کنترل ، اکتشاف ، تولید ، استخراج و صدور آن - توسط ایرانی ها می بود . موردی که از سوی امپریالیسم انگلیس و آمریکا ، به علت خصلت استعمار گرانه شان  پذیرفتنی نبود . نیز کودتا را در چارچوب تضاد بین امپریالیسم و ناسیونالیسم که در آن مرحله ی تاریخی مصدق نماد و تجسم عینی و صادق آن در کشورمان بود ، می بایست پی جویی کرد .

آبراهامیان از آغاز به کار استخراج و فروش نفت پس از کشف آن در سال 1918 در مسجد سلیمان روش غارت گرانه ی انگلستان را توضیح می دهد . واز وضعیت اسف بار کارگران شرکت نفت توصیف دقیقی ارائه می دهد . در صفحه ی 40 به نقل از کتاب " نفت ایران " اثر پروفسور الول ساتون ، گوشه هایی از چگونگی رفتار وحشیانه ی شرکت نفت ایران و انگلیس واوضاع بغایت رقت انگیز کارگران و کارمندان ایرانی شرکت ، برای خواننده کتاب توضیح داده می شود . تجسم آن وضعیت پرمشقت دل هر انسانی را به لرزه در می آورد . چپاول بی رحمانه ی ثروت ملی کشور و استثمار بی حد و حصر کارگران شرکت نفت اعتراض های  گسترده ی برحقی را علیه شرکت باعث می شد . با توضیح این موارد آغاز کارزار مردمی برای ملی کردن نفت به رهبری محمد مصدق که آبراهامیان وی را به درستی نماد محبوب ناسیونالیسم ایرانی ( صفحه 57) می نامد ، شروع می شود .

دهه هاست نیروهای ارتجاعی علیه اتحاد شوروی با این بهانه که خواستار امتیاز نفت شمال در ایران بود و حزب توده ایران نیز که عمال !! آن کشور بود ، از این خواسته ی ناحق حمایت می کرد ، بر بوق و کرنا می دمند . آبراهامیان به طور مستند توضیح می دهد که ، این دروغی بیش نیست . در صفحه ی 67 ، نقل گزارش کاردار سفارت آمریکا در مسکو به وزیر امور خارجه ی کشور متبوع خود در این زمینه بی نیاز از هر توضیحی است . و هدف واقعی اتحاد شوروی را در رابطه با ایران که مبتنی بر حسن همجواری بود ، نشان می دهد . درپشتیبانی اتحاد شوروی از مبارزه مردم ایران برای ملی شدن صنعت نفت در عرصه های دیپلماتیک در صفحه 169 چنان دلیل معتبری ذکر شده است که جای هیچ شک و شبهه ای در حسن نیت دولت اتحاد جماهیر شوروی نسبت به جنبش مردمی ایران هیچ محملی نمی ماند .

در صفحه ی 172 هدف واقعی و نهایی انگلستان از ضدیت و دشمنی با برنامه های ملی دکتر محمد مصدق روشن و واضح بیان شده است .

آبراهامیان در مورد نقش مخرب ومنفی اسلام سیاسی علیه مبارزات مردمی اسناد تکان دهنده ای را ارائه می کند . در صفحه ی 180 کتاب از سوء قصد یکی از اعضای فدائیان اسلام ( عبد خدایی ) به زنده یاد حسین فاطمی سخن می رود . واینکه از سوی همگنانش بعد از به انحراف کشاندن انقلاب 1357 پاداش تبه کاری اش را دریافت کرد ، پرده بر می دارد . نیز از اینکه کاشانی هیچ تعهد مردمی نداشت ، جز کسب مال و منال در صفحه  86 می گوید و به نقل از وزارت خارجه ی بریتانیا پول پرستی این خادمین اسلام را ( صفحه 184) که با این جمله بیان شده است ، می آورد : " ظاهرا چرخ های اسلام بیش از آئین های دیگر به روغن کاری احتیاج دارند "

در صفحه ی 204 آبراهامیان از روابط  فدائیان اسلام با دیگر نیروهای ارتجاعی و همکاری آن ها با انگلستان علیه جبهه ملی ، واز ارتباط سید ضیاء این عامل رسوای انگلیس با کاشانی  علیه مصدق ، سخن می گوید . ( صفحه 205) ودر صفحه 214 از نقش کلیدی کاشانی در طرفداری از شاه و اینکه وی قاطعانه طرفدار کودتا علیه دولت ملی دکتر محمد مصدق است ، اسنادی را ارائه می دهد .

در بخش آخر کتاب در جمع بندی نتایج کودتا در صفحه 271 به درستی آمده است : یکی از پیامدهای کودتا در هم شکستن اپوزیسیون سکولار در ایران بود .  هرچند آبراهامیان می گوید :  رد شدن یک شتر از سوراخ ته سوزن ، آسان تر از دست یافتن یک مورخ به پرونده های سی . آی . ا و ام آی سیکس در باره کودتا است . ولی با تعمقی بر مطالب مطروحه در کتاب و در نظر گرفتن سیر رویدادهای میهنمان  پس از کودتا ، می توان دریافت که حزب توده ایران چه نقش مثبتی در حمایت از مصدق داشته است . به همین علت بعد از کودتا مورد وحشیانه ترین سرکوب های شاهی قرار گرفت . ودر سایه حکومت  شاهی ، بر روح ناسیونالیسم ایرانی ضربات هولناکی وارد آمد .

اسلام سیاسی به علت خدمات شایان توجه اش در پیروزی کودتا توانست میدان وسیع تبلیغی برای هدف های شبه فاشیستی خود بیابد که ، بر بسترآن  توانست در جامعه هرچه بیشتر نفوذ معنوی  داشته باشد . ودر انقلاب شکوهمند مردم ایران علیه سلطنت پهلوی چنان موقعیتی پیدا کند که بتواند نه چندان به سختی ، انقلاب مردم ایران را به انحراف کشاند . چندان که بعد از سپری شدن چندین دهه از شکست انقلاب ،  مردم ایران هنوز هم با جانفشانی و مبارزه بی امان در راه خلاصی از این نکبت وتیره روزی می کوشند .

 

 

 

مطلب را به بالاترین بفرستید: Balatarin مطلب را به آزادگی بفرستید:Azadegi  

     بازگشت به صفحه نخست

نامه ها ومقالات خودرا به نشانی webmaster@rahman-hatefi.net  بقرستید

انتشار اخبار، مقالات و بیانیه ها در این صفحه الزاماً به معنای تایید آن‌ها نیست
 
    اشتراك در نویدنو

  

نشانی پست الکترونیک: