راشد الغنوشی: از تکرار سناریوی مصر در تونس اجتناب می کنیم

 

شفقنا- راشد الغنوشی، سیاستمدار مشهور تونسی و رهبر حزب اسلام گرای نهضت در این مصاحبه که در حاشیه اهدای جایزه "ابن رشد" با وی انجام گرفته است در مورد قانون اساسی لیبرال کشورش و همین طور در مورد مساله آزادی اندیشه و بیان می گوید. آقای غنوشی بر این باور است که تونس می تواند پیشگام در پیوند اسلام و دموکراسی باشد.

س: آقای غنوشی، حزب نهضت در انتخابات پارلمانی تونس در نوامبر گذشته بازنده شد و هیچ کاندیدای اختصاصی را برای انتخابات ریاست جمهوری معرفی نکرده است. آیا حزب شما در یک بحران سیاسی قرار دارد؟

ج: خیر. حزب نهضت در دولت حضور داشت و همچنان دومین حزب قدرتمند تونس به شمار می آید و حال گزینه های بیشتری نیز دارد. این حزب می تواند بخشی از دولت ائتلافی آینده باشد یا به کسوت اپوزیسیون درآید.این کار موجب تقویت دموکراسی در کشور ما می شود و افزون بر آن نشانه ای از موفقیت تونس به حساب آمده و امیدوارم که تونس الگویی برای سراسر منطقه باشد.

س: چرا حزب نهضت کاندیدایی بری انتخابات ریاست جمهوری معرفی نکرد؟

ج: معرفی نکردن کاندیدای اختصاصی به این دلیل است که ما می خواهیم از دموکراسی نوپای خود حفاظت کنیم. ما تجربه مصر را در پیش روی خود داریم و می دانیم که این مساله موجب چه شکافی میان اسلام گرایان و سکولارها شد. می خواهیم از تکرار چنین سناریویی در تونس اجتناب کنیم.

س: اما در تونس هم دو قطبی و شکاف وجود دارد. چه حرفی برای آن مردمی دارید که اساسا به حزب نهضت اطمینان و اعتمادی ندارند؟

ج: قانون اساسی تونس تجسمی از دیدگاه ها و جهان بینی ما است. و دلیلی است بر آن که احزاب اسلام گرا از مدت ها قبل از رسیدن به قدرت به دمکراسی و انتخابات آزاد عقیده داشته اند و ما این مساله را در تونس ثابت کردیم. زمانی که فهمیدیم منافع تونس چنین اقتضایی دارد از قدرت کنار کشیده و دولت را ترک کردیم. ما به تفاهم و آشتی قایل هستیم و پس از انتخابات اخیر شکست خود را پذیرفته و به طرف پیروز شادباش گفتیم.

س: قانون اساسی تونس که در ژانویه گذشته به تصویب رسید تا به امروز سکولارترین قانون اساسی جهان عرب به حساب می آید. آیا پذیرفتن چنین قانونی برای شما دشوار نیست؟

ج: نه، ما به این قانون اساسی افتخار می کنیم و نه تنها از آن حمایت کرده یم بلکه در تدوین آن مشارکت هم داشته ایم. ما هیچ تناقضی میان یک سکولاریسم میانه رو و اسلام میانه رو مشاهده نمی کنیم. در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله آلمان احزاب دموکرات-مسیحی وجود دارد و در برخی از دیگر کشورها احزاب دموکراتیکی داریم که پیش زمینه بودایی دارند. پس چرا احزاب دموکرات- اسلامی نداشته باشیم؟

س: قانون اساسی تونس از آزادی اندیشه و عقیده بشدت حمایت می کند و حتی حقوق کسانی را که از دین خروج کرده اند نیز به رسمیت می شناسد و این در جهان عرب امر غیرمعمولی به شمار می آید.

ج: این مساله در قرآن هم آمده است که هیچ اجباری در دین نیست.

س: با این حال ترک دین در کشورهای عربی یک جرم محسوب می شود.

ج: برخی البته چنین برداشتی دارند اما من چنین عقیده ای ندارم. ما در اسلام چیزی به عنوان کلیسا نداریم که بتواند ادعا کند زبان خدا و اسلام است. از دیر باز نوعی آزادی و برداشت های گوناگون از اسلام وجود داشته است. من در مقالات و کتاب هایی که در سال های نخست دهه نود نوشته ام آورده ام که اسلام آزادی اندیشه و بیان را تضمین می کند و این شامل مومنان و غیرمومنان هم می شود.

س: آیا به همین دلیل بارها مورد انتفاد قرار نداشته اید مثلا از سوی سلفی ها؟

ج: در سراسر تاریخ اسلام همواره مکاتب فکری مختلفی وجود داشته است. اما جوامع اسلامی در طول این چهارده قرن همواره جوامعی تکثرگرا بوده اند و همه نحله های فکری و عقیدتی و پیروان دیگر ادیان را پذیرفته و آزادی را تضمین کرده اند. این پذیرش و باور به گوناگونی چیزی نیست که از غرب به این جا آمده باشد. اگر نگاهی به کشورهای غربی بیاندازیم می بینیم که این پذیزش گوناگونی و تکثرگرایی تازه پس از دهه ها جنگ مذهبی و بعد از رنسانس به وجود آمده است.

س: انقلاب فرانسه را خاستگاه و زادگاه روشنگری، دموکراسی و حقوق بشر می دانند. شما چه نظری در مورد این ارزش ها دارید؟

ج: قانون اساسی تونس بر دو ستون قرار گرفته است: اصول اسلام و اصول مدرنیته و حقوق بشر که در واقع ثمره عصر روشنگری است. اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز توسط افرادی با خاستگاه های فرهنگی متفاوت تدوین شد.

س: یک اعلامیه اسلامی حقوق بشر نیز وجود دارد که در سال های دهه نود به امضای شمار زیادی از کشورهای مسلمان رسید. این اعلامیه اما در برخی نکات از جمله تساوی جنسیتی و یا حقوق اقلیت ها با آن اعلامیه حقوق بشر تفاوت زیادی دارد. نظر شما در این مورد چیست؟

ج: این تلاشی در جهت ایجاد پیوند میان اصول اسلام و اعلامیه جهانی حقوق بشر است. اما من شخصا هیچ تضادی میان حقوق بشر و ارزش های اسلامی نمی بینم. ما این مساله را در قانون اساسی خود پذیرفته ایم و از جمله ارکان فکری ما محسوب می شود.

س: چه حرفی برای گروه هایی دارید که می خواهند برداشت های رادیکال خود از اسلام را با خشونت پیاده کنند؟

 

ج: این پدیده بر اساس برداشتی بسیار افراطی از اسلام قرار دارد اما حاصل یک موقعیت خاص سیاسی و اجتماعی و اقتضادی نیز است، همان وضعیتی موجب تفاسیر و تعابیر غیرعادی می شود. با این حال این پدیده به هیچ عنوان مختص اسلام نیست زیرا سازمان های افراطی و تروریستی در زمان های مختلف و در هر کشوری وجود داشته است مانند گروه بادرماینهوف در آلمان و بریگادهای سرخ در ایتالیا. خشک کردن آبشخور چنین گروه هایی نیاز به دموکراسی و توسعه انسانی دارد.

س: اگرچه که امروز در تونس یک دمکراسی وجود دارد اما شمار بسیار زیادی از جهادی هایی که در سوریه می جنگند در واقع از تونس به این کشور رفته اند. در این مورد چه توضیحی دارید؟

ج: آن کسانی که در حال حاضر در سوریه هستند فرزندان انقلابی که تازه چهار سال از آن می گذرد به شمار نمی آیند بلکه غالبا افرادی هستند که در دوران بن علی رشد کرده اند. باید دلایل این مناقشه را بشناسیم: این افراطی گری خشونت بار واکنش و حاصل آن نظام هی دیکتاتوری است که این افرد جوان در آن بزرگ شده اند ، دیکتاتور هایی نظیر بن علی، قذافی، مبارک، اسد، صدام حسین.... هر که دیکتاتوری بکارد ، تروریسم درو می کند.

س: تونس چگونه می خواهد از افراطگرایی و درغلتیدن به ورطه هرج و مرج و جنگ داخلی جلوگیری کند؟

ج: البته شکی نیست که ما در منطقه ای بحران زده زندگی می کنیم. اما در تونس جامعه ای هماهنگ وجود دارد و شمار افراد تحصیل کرده بسیار بالاست و از این نظر با سایر کشورهای منطقه قابل مقایسه نیست. به همین دلیل بر این باور هستم و امید دارم که با یک تحول دمکراتیک موفق بتوان شانس تروریسم و افراط گرایی در تونس را به صفر رساند.

س: منتقدان حزب نهضت را متهم می کنند که در دورانی که این حزب در راس دولت بود آن گونه که باید و شاید علیه گروه های افراطی سلفی وارد عمل نشد. دو نفر از چپ گرایان اپوزیسیون در آن دوران ترور شدند و این مساله به شدت کشور را تحت تاثیر قرار داد. چه نظری در مورد این اتهامات دارید؟

ج: مخالفان سیاسی ما و به عبارت دیگر تبلیغاتچی ها بودند که این اتهامات را علم می کنند. رسانه های خارجی نیز به همین صورت عمل می کنند. قبل از دولت حزب نهضت و بعد از آن هم تروریسم وجود داشته است. این یک پدیده جهانی است که تونس هم سهمی از آن دارد و البته من امیدوارم که سهم تونس از آن همچنان اندک باقی بماند.

س: به عقیده شما آیا اروپا به اندازه کافی از دموکراسی نوپای تونس حمایت می کند؟

ج: نه، اروپا باید از توسعه اقتصادی تونس حمایت  کند به عنوان مثال آلمان باید در صنعت توریسم در کشور ما سرمایه گذاری انجام دهد و دیگر کشورهای اروپایی باید دانشگاه هایی اروپایی برای تحصیل جوانان تونسی تاسیس کنند و جوانان تونس در این دانشگاه ها دانش و توانایی های خود را گسترش دهند. ما همسایه اروپا هستیم و آینده ای مشترک با اروپا داریم. هر اتفاق بد یا خوبی نه تنها بر تونس بلکه بر اروپا هم تاثیر خواهد گذاشت. اروپای غربی برای برپایی دموکراسی در اروپای شرقی کارهای زیادی انجام داد اما متاسفانه ما نشانه ای دال بر آن که اروپا همین نقش را برای همسایه های جنوبی خود هم ایفا کند نمی بینیم. موفقیت مدل تونس نه تنها در جهت منافع تونس و اروپا بلکه در جهت منافع همسایگان مغربی ما نیز است. صدها میلیارد دلار برای جنگ علیه ترور هزینه می شود اما تنها بخش کوچکی از آن در صورتی که برای توسعه منطقه سرمایه گذاری شود می تواند در کاهش خطر تروریسم بسیار موثر باشد.

س: به باور شما به چه علت اخوان المسلمین مصر قربانی کودتای نظامی شد؟

ج: به عقیده من ما باید در وهله نخست به جای تحلیل اشتباه های مصر به تحلیل خطاهای خودمان بپردازیم.

منبع: قنطره

ترجمه:محمدعلی فیروزآبادی- شفقنا

 

مطلب را به بالاترین بفرستید: مطلب را به آزادگی بفرستید:  

     بازگشت به صفحه نخست