تخلیه
تشنج ایران – آمریکا
موضع
آمریکا در خاور نزدیک تضعیف شده است
سرگی لاوروف ، وزیر امور خارجه روسیه اعلام نمود که روسیه موافق عادی سازی
مناسبات آمریکا و ایران است. حال ببینیم مناسبات کنونی ایران – آمریکا
چگونه است؟ تهران و واشنگتن که آرام آرام بسوی یکدیگر گام بر می دارند از
چه اهدافی پیروی می کنند؟
ولادیمیر ساژین موضوع را مورد تفسیر قرار داده می نویسد:
در سال های اخیر مناسبات ایران – آمریکا، یکی از «داغ ترین» موضوعات سیاسی
جهانی بوده است. اما انقلاب اسلامی به تنهایی، آمریکا را به « شیطان بزرگ»
و دشمن ایدئولوژیکی و سیاسی و حتی نظامی مبدل کرد . تحریم های بی شمار و
تهدیدات زیادی بر سر تهران جاری شدند که سهم خود را در سیاست و تبلیغات ضد
آمریکایی بخوبی ایفا کرد.
خصومت متقابل در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد به اوج خود رسید. در آن زمان
خبرنگاران و کارشناسان سیاسی بارها تاریخ ضربات هوایی آمریکا – اسرائیل به
جمهوری اسلامی ایران را اعلام کردند.
اما همه چیز به خیر گذشت. علت در تمایلات مطلوب سیاستمداران دو کشور نهفته
نبود بلکه واقعیات در داخل آمریکا و ایران و بطور کلی در خاور نزدیک که
فرایندهای تکتونیک در آنجا رخ دادند و در حال وقوع اند و تصویر سیاسی منطقه
را تغییر می دهند، نقش مهم خود را بازی کرده است.
ایرینا فدوروا متخصص مشهور روسیه در مناسبات ایران – آمریکا و کارمند ارشد
علمی انستیتوی خاور شناسی آکادمی علوم روسیه در این خصوص گفت: باراک اوباما
به ویژه پس از تجدید انتخاب او در سال 2012 میلادی حساب خود را روی حل و
فصل مسأله هسته ای ایران و گفتگو با ایران بنا کرد. این را می توان درک
واقعیت عینی از سوی کاخ سفید دانست و دقیقتر گفته شود درک اهمیت خاص نه فقط
حل و فصل مسأله هسته ای ایران برای امنیت رژیم عدم گسترش سلاح هسته ای بلکه
ارزش ایران برای تأمین آرامش در سوریه و عراق که عملیات گروهبندی « داعش»
در آنجا و در افغانستان انفجارآمیز هرج و مرج زیادی بپا کرده است. بدون
همکاری کاری با تهران نمی توان به امنیت منطقه دست یافت.
علاوه بر این، موضع آمریکا در خاور نزدیک تضعیف شده است. اسرائیل و عربستان
سعودی دو متحد واشنگتن ( البته به دلایل گوناگون) هر چه آشکارتر نارضایتی
خود از سیاست آمریکا را ابراز می کنند. ایالات متحده به ایرانِ اگر نه دوست
حداقل بیطرف نیاز دارد که ضد آمریکا نباشد تا بتوان روابط بین سه کشوری را
متعادل ساخت که با هم دوست نیستند ولی مراکز فوق العاده با نفوذ در منطقه
هستند. از این رو در سیاست خارجی آمریکا خیلی چیز ها با ایران در ارتباط
است.
رهبری ایران به نوبه خود در چهره آیت الله خامنه ای رهبر معظم و اطرافیان
او که بطور کامل تأثیرات تحریم های ویرانگر بین المللی ( به ویژه در عرصه
بانکی و نفت) را حس کردند به این نتیجه رسید که ایران باید از رژیم تحریمی
خارج شود. قابل درک است که این کار فقط با حل و فصل مسأله هسته ای ایران
ممکن می شود. بدین منظور حسن روحانی به ریاست جمهوری رسید تا «فرمان سیاست»
را بدست بگیرد. حسن روحانی – شخصیتی که از تجربه کار با غرب در باره این
مسأله برخوردار است یک سیاستمدار معتبر لیبرال می باشد. « کار هسته ای »
فعال در فرمات های « گروه 5 +1» و ایران و همچنین آژانس بین المللی انرژی
اتمی - ایران، نشان داد که بدون گفتگوی مستقیم ایران – آمریکا نمی توان به
موفقیت رسید. این گفتگو در سطح رسمی آغاز شد و به موضوع هسته ای گرائید و
به عرصه مناسبات دو جانبه گذار خواهد کرد. تجارت آمریکا به فکر دورنمای کار
در ایران پس از لغو تحریم هاست. در عین حال، تهرلن درک می کند که سرمایه
های غرب و از جمله آمریکا و فناوری عالی برای اقتصاد مابعد تحریم ایران
خیلی مفید خواهد بود.
موضوع «تخلیه تشنج» بین ایران و آمریکا تازه نیست. مدتی پیش، علی اکبر
هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور سابق ایران یک واقعیت جالب را آشکار ساخت. وی
گفت در زمانی که او سخنگوی مجلس بود ( از سال 1980 تا 1989 میلادی) نامه
غیر رسمی برای آیت الله خمینی نوشت. موضوع اصلی این پیام، تمایل به احیای
مناسبات بین تهران و واشنگتن بود. اواخر سالهای 1980 میلادی رفسنجانی با
انتقاد ملایم از آیت الله خمینی به خاطر برخورد وی نسبت به آمریکایی ها در
نامه خود نوشت: ایران با آمریکا حرف نمی زند و هیچگونه ارتباطی را برقرار
نمی کند در حالی که آمریکا نیروند ترین ابر قدرت جهان است. ایران چه فرقی
با کشورهای اروپا و چین و یا روسیه دارد که به گفتگو با آمریکا می پردازند؟
آن زمان هنوز برای گفتگو مناسب نبود. اما بیش از 25 سال از آن تاریخ گذشته
است و شرایط در ایران، آمریکا و خاور نزدیک و جهان تا حدی تغییر کرده است
که در هر دو پایتخت هر چه بیشتر در باره تخلیه تشنج و امکان احیای مناسبات
اگر نه دیپلماتیک، حداقل مناسبات غیر فرمان دو جانبه صحبت می شود.
البته نمی توان گفت که این اتفاق فردا رخ خواهد داد . اما گرایش مشابهی
بررسی می شود. در مسکو بطور دقیق و بموقع آن را تشخیص دادند.
سرگی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه متذکر شد « به عقیده ما گفتگوی بزرگ
مقیاس سیاسی بین تهران و واشنگتن از جمله در رابطه با مسائل امنیت منطقه
مهم است. اعتقاد کامل داریم که سالم سازی مناسبات بین دو کشور به نفع ثبات
در خاور نزدیک و فراسوی آن خواهد بود و به حل و فصل مسأله هسته ای ایران
کمک خواهد کرد و باعث افزایش کارایی مبارزه با تروریسم بین المللی و خطر
گسترش مواد مخدر خواهد شد.
سرچشمه : صدای
روسیه
مطلب
را به بالاترین بفرستید:
مطلب را به آزادگی بفرستید:
بازگشت به صفحه نخست
