نویدنو 05/01/1393 |
|
|
نویدنو 05/01/1393
به گزارش ایسنا، دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی، صبح امروز 5 فروردین در بیمارستان مهر تهران دار فانی را وداع گفت. به گفته دختر دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی، استاد در یک ماه اخیر از بیماری کبد رنج میبرده است. استاد باستانی پاریزی در سوم دی ماه ۱۳۰۴ ه.ش در پاریز، از توابع شهرستان سیرجان در استان کرمان متولد شد. وی تا پایان تحصیلات ششم ابتدایی در پاریز تحصیل کرد و در عین حال از محضر پدر خود مرحوم حاج آخوند پاریزی هم بهره میبرد. پس از پایان تحصیلات ابتدایی و دو سال ترک تحصیل اجباری، در سال ۱۳۲۰ تحصیلات خود را در دانشسرای مقدماتی کرمان ادامه داد و پس از اخذ دیپلم در سال ۱۳۲۵ برای ادامهٔ تحصیل به تهران آمد و در سال ۱۳۲۶ در دانشگاه تهران در رشتهٔ تاریخ تحصیلات خود را پی گرفت. باستانی پاریزی به گواه خاطراتش از نخستین ساکنان کوی دانشگاه تهران (واقع در امیر آباد شمالی) است. در ۱۳۳۰ از دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد و برای انجام تعهد دبیری به کرمان بازگشت و تا سال ۱۳۳۷ خورشیدی که در آزمون دکتری تاریخ پذیرفته شد، در کرمان ماند. او دوره دکترای تاریخ را هم در دانشگاه تهران گذراند و با ارایه پایاننامه ای درباره «ابن اثیر» دانشنامه دکترای خود را دریافت کرد. وی کار خود را در دانشگاه تهران از سال ۱۳۳۸ با مدیریت مجله داخلی دانشکده ادبیات شروع کرد و تا سال ۱۳۸۷ استاد تمام وقت آن دانشگاه بود و رابطه تنگاتنگی با این دانشگاه داشت. فعالیت های فرهنگی شوق نویسندگی وی در دوران کودکی و نوجوانی در پاریز و با خواندن نشریاتی مانند حبلالمتین، آینده و مهر برانگیخته شد. باستانی، اولین نوشتههای خود را در سالهای ترک تحصیل اجباری (۱۳۱۸ و ۱۳۱۹) در قالب روزنامه ای به نام باستان و مجلهای به نام ندای پاریز نوشت، که خود در پاریز منتشر میکرد و دو یا سه مشترک داشت. اولین نوشته او در جراید آن زمان، مقالهای بود با عنوان «تقصیر با مردان است نه زنان» که در سال ۱۳۲۱ در مجله بیداری کرمان چاپ شد. پس از آن به عنوان نویسنده یا مترجم از زبانهای عربی و فرانسه مقالات بیشماری در روزنامهها و مجلاتی مانند کیهان، اطلاعات، خواندنیها، یغما، راهنمایکتاب، آینده، کلک و بخارا چاپ کرده است. اولین کتاب باستانی پاریزی پیغمبر دزدان نام دارد که شرح نامههای طنزگونه شیخ محمدحسن زیدآبادی است و برای اولین بار در سال ۱۳۲۴ در کرمان چاپ شدهاست. این کتاب تا کنون به چاپ شانزدهم رسیدهاست. وی بیش از شصت عنوان کتاب تألیف و یا ترجمه کردهاست. کتابهای باستانی پاریزی برخی شامل مجموعه برگزیدهای از مقالات وی هستند که به صورت کتاب جمعآوری شدهاند و برخی از ابتدا به عنوان کتاب نوشته شدهاند. از میان نوشتههای او، هفت کتاب با عنوان «سبعه ثمانیه» متمایز است که همگی در نام خود عدد هفت را دارند، مانند خاتون هفت قلعه و آسیای هفت سنگ. بعدا کتاب هشتمی با عنوان هشتالهفت به این مجموعه هفتتایی اضافه شدهاست. به جز کتب و مقالات، باستانی پاریزی شعر هم میسرود و اولین شعر خود را در کودکی در روستای پاریز و در آرزوی باران سروده بود. منتخبی از شعرهای خود را در سال ۱۳۲۷ در کتابی به نام «یادبود من» به چاپ رسانده است. باستانی پاریزی بیش از 40 عنوان کتب در زمینهای مختلف از جمله کرمان شناسی به چاپ رسانده است. آیت الله جعفری نماینده ولی فقیه و امام جمعه کرمان و علیرضا رزم حسینی استاندار، با صدور پیامی عروج روح بلند چهره ماندگار ایران و فخر کرمانیان استاد باستانی پاریزی را تسلیت گفتند. مراسم تشییع پیکر دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی، ساعت 9 صبح، پنجشنبه 7 فروردین از مقابل دانشکده ادبیات دانشگاه تهران آغاز خواهد شد. شوق نویسندگی وی در دوران کودکی و نوجوانی در پاریز و با خواندن نشریاتی مانند حبلالمتین، آینده و مهر برانگیخته شد. باستانی، اولین نوشتههای خود را در سالهای ترک تحصیل اجباری (۱۳۱۸ و ۱۳۱۹) در قالب روزنامهای به نام باستان و مجلهای به نام ندای پاریز نوشت، که خود در پاریز منتشر میکرد و دو یا سه مشترک داشت.
اولین نوشتهٔ او در جراید آن زمان، مقالهای بود با عنوان «تقصیر با مردان است نه زنان» که در سال ۱۳۲۱ در مجلهٔ بیداری کرمان چاپ شد. پس از آن به عنوان نویسنده یا مترجم از زبانهای عربی و فرانسه مقالات بیشماری در روزنامهها و مجلاتی مانند کیهان، اطلاعات، خواندنیها، یغما، راهنمایکتاب، آینده، کلک و بخارا چاپ کردهاست.
اولین کتاب باستانی پاریزی پیغمبر دزدان نام دارد که شرح نامههای طنزگونهٔ شیخ محمدحسن زیدآبادی است و برای اولین بار در سال ۱۳۲۴ در کرمان چاپ شدهاست. این کتاب تا کنون به چاپ شانزدهم رسیدهاست. وی تاکنون بیش از شصت عنوان کتاب تألیف و یا ترجمه کردهاست. کتابهای باستانی پاریزی برخی شامل مجموعهٔ برگزیدهای از مقالات وی هستند که به صورت کتاب جمعآوری شدهاند و برخی از ابتدا به عنوان کتاب نوشته شدهاند.
از میان نوشتههای او، هفت کتاب با عنوان «سبعهٔ ثمانیه» متمایز است که همگی در نام خود عدد هفت را دارند، مانند خاتون هفت قلعه و آسیای هفت سنگ. بعداً ًکتاب هشتمی با عنوان هشتالهفت به این مجموعهٔ هفتتایی اضافه شدهاست.
به جز کتب و مقالات، باستانی پاریزی شعر هم میگوید و اولین شعر خود را در کودکی در روستای پاریز و در آرزوی باران سرودهاست. منتخبی از شعرهای خود را در سال ۱۳۲۷ در کتابی به نام «یادبود من» به چاپ رساندهاست. از جمله یکی از غزلهایش با مطلع «یاد آن شب که صبا بر سر ما گل میریخت» توسط مرحوم بنان در یادبود مرحوم صبا خوانده شدهاست. یاد آن شب که صبا بر سر ما گل میریخت بر سر ما ز در و بام و هوا گل میریخت سر به دامان منت بود وز شاخ بادام بر رخ چون گلت آرام صبا گل میریخت خاطرت هست آن شب همه شب تا دم صبح گل جدا، شاخه جدا، باد جدا گل میریخت نسترن خم شده، لعل لب تو نوازش میداد خضر گویی به لب آب بقا گل میریخت زلف تو غرقه به گل بود و هر آنگاه که من میزدم دست بدان زلف دو تا گل میریخت تو فرو دوخته دیده به مه و باد صبا چون عروس چمنت بر سر و پا گل میریخت گیتی آن شب اگر از شادی ما شاد نبود راستی تا سحر از شاخه چرا گل میریخت؟ شادی عشرت ما باغ گل افشان شده بود که به پای تو ومن از همه جا گل میریخت ***
بر خلاف عمدهٔ کتابهای تاریخی که نثری سرد و سنگین دارند، بیشتر نوشتههای تاریخی باستانی پاریزی پر از داستانها و ضربالمثلها و حکایات و اشعاری است که خواندن متن را برای خواننده آسانتر و لذتبخشتر میکند. به علاوه کتابهای باستانی پاریزی معمولاً پاورقیهای بسیار مفصلی دارند که گاهی از خود متن هم مفصلتر است. نمونه ای از نثر استاد باستانی پاریزی از پاریز تا پاریس ؛ خاطره ای از استاد باستانی پاریزی
برای اینکه متوجه شوید که عوامل گستردگی فرهنگ در دنیا چه کسانی و چه نیروهایی هستند- خدمتتان عرض می کنم که مرحوم سید احمد هدایت زاده پاریزی (معلم کلاس سوم و چهارم من)، روزها، ساعتهای تفریح مدرسه می آمد روی یک نیمکت، در برابر آفتاب، زیرهلالی ایوان مدرسه – که پدرم ساخته بود – می نشست و صفحاتی از بینوایان ویکتور هوگو را برای پدرم می خواند – و پدرم- هم چنانکه گویی یک کتاب مذهبی را تفسیر می کند- آنچه در باب فرانسه و رجال کتاب بینوایان می دانست و از این و آن – خصوصا شیخ الملک – شنیده یا خوانده بود – به زبان می آورد- و من نیز که نورسیده بودم در اطراف آن ها می پلکیدم و اغلب گوش می کردم.
حقیقت آن است که سی چهل سال قبل که به پاریس رفتم، بسیاری از نامهای شهر پاریس و محلات آن، مثل مونپارناس و فونتن بلو و امثال آن کاملا برایم شناخته شده بود. به خاطر دارم که آن روزها که در سیته یونیورسیتر Cité Universitaire در آن شهرک دانشگاهی، ( کوی دانشگاهی پاریس )منزل داشتم( 1349ش/ 1970م ). یک روز متوجه شدم که نامه ای از پاریز از همین هدایت زاده برایم رسیده. او در آن نوشته بود: « نور چشم من، حالا که در پاریس هستی، خواهش دارم یک روز بروی سر قبر ویکتور هوگو، و از جانبِ من سید اولاد پیغمبر ، یک فاتحه بر مزار این آدم بخوانی.» تکلیف مهمی بود و خودم هم شرمنده بودم که چرا درین مدت من به سراغ قبر مردی که این همه در روحیه من موثر بوده است نرفته بودم. بالاخره پانتئون را پیدا کردم و رفتم و از پشت نرده ها ، فاتحه معلم خود را خواندم. و در همان وقت با خود حساب کردم که نه نیروی ناپلئون، و نه قدرت دوگل، و نه میراژهای دوهزار، هیچکدام آن توانایی را نداشته اند- که مثل این مشت استخوان ویکتور هوگو، از طریق بینوایان، فرهنگ فرانسه را به زوایای روستاهای ممالک دنیا، از جمله ایران، خصوصا کرمان و بالاخص پاریز برسانند. فهرست کتابهای باستانی پاریزی به این شرح است: الف ــ مربوط به کرمان نخستین چاپ آثار پیغمبر دزدان (چاپ هفدهم ۱۳۸۲)۱۳۲۴ نشریه فرهنگ کرمان (چاپ کرمان)۱۳۳۳ راهنمای آثار تاریخی کرمان (چاپ کرمان)۱۳۳۵ دوره مجله هفتواد (چاپ کرمان)۱۳۳۷ ــ ۱۳۳۶ تاریخ کرمان (تصحیح و تحشیه تاریخ وزیری، چاپ چهارم، ۱۳۷۴)۱۳۴۰ منابع و مآخذ تاریخ کرمان۱۳۴۰ سلجوقیان و غز در کرمان (چاپ دوم ۱۳۷۳)۱۳۴۳ فرماندهان کرمان (تصحیح و تحشیه تاریخ شیخ یحیی، چاپ سوم، ۱۳۷۱)۱۳۴۴ جغرافیای کرمان (تصحیح و تحشیه جغرافی وزیری، چاپ پنجم، ۱۳۸۴)۱۳۴۶ گنجعلی خان (چاپ سوم ۱۳۶۷)۱۳۵۳ وادی هفت واد (انجمن آثار ملی، جلد اول)۱۳۵۵ تاریخ شاهی قراختائیان۱۳۵۵ تذکره صفویه کرمان۱۳۶۹ صحیفه الارشاد (پایان صفویه)۱۳۸۴ ب ــ مجموعه هفتی (سبعه ثمانیه) خاتون هفت قلعه (چاپ ششم ۱۳۸۰)۱۳۴۲ آسیای هفت سنگ (چاپ هفتم ۱۳۸۳)۱۳۵۰ نای هفت بند (چاپ ششم ۱۳۸۱)۱۳۵۳ اژدهای هفت سر (چاپ پنجم ۱۳۸۴)۱۳۵۵ کوچه هفت پیچ (چاپ ششم ۱۳۷۰)۱۳۵۵ زیر این هفت آسمان (چاپ پنجم ۱۳۶۸)۱۳۵۸ سنگ هفت قلم (چاپ سوم ۱۳۶۸) ۱۳۵۸ هشت الهفت (چاپ دوم ۱۳۷۰)۱۳۶۳ ج ــ سایر کتب: یادبود من (مجموعه شعر)۱۳۲۷ ذوالقرنین یا کوروش کبیر (ترجمه، چاپ نهم ۱۳۸۴)۱۳۳۰ یاد و یادبود (مجموعه شعر، چاپ دوم، ۱۳۶۴)۱۳۴۱ محیط سیاسی و زندگی مشیرالدوله (چاپ دوم، جیبی ۱۳۴۱)۱۳۴۱ اصول حکومت آتن، ترجمه از ارسطو۱۳۴۱ (با مقدمه استاد دکتر غلامحسین صدیقی، چاپ چهارم ۱۳۸۳) تلاش آزادی (چاپ هفتم ۱۳۸۳، برنده جایزه یونسکو)۱۳۴۷ یعقوب لیث (چاپ هشتم ۱۳۸۲)۱۳۴۴ (این کتاب به زبان عربی ترجمه و در قاهره چاپ و منتشر شدهاست. ۱۹۷۶) شاه منصور (چاپ ششم ۱۳۷۷)۱۳۴۸ سیاست و اقتصاد عصر صفوی (چاپ پنجم ۱۳۷۸)۱۳۴۸ اخبار ایران از ابن اثیر (ترجمه الکامل، چاپ دوم ۱۳۶۴)۱۳۴۹ از پاریز تا پاریس (چاپ هشتم ۱۳۸۱)۱۳۵۱ شاهنامه آخرش خوش است (چاپ ششم ۱۳۸۳)۱۳۵۰ حماسه کویر (چاپ چهارم ۱۳۸۲)۱۳۵۶ تن آدمی شریف است...۱۳۵۷ نون جو و دوغ گو (چاپ پنجم ۱۳۸۳)۱۳۵۷ جامع المقدمات (چاپ دوم ۱۳۶۷، جلد دوم ۱۳۷۳)۱۳۶۳ فرمانفرمای عالم (چاپ چهارم ۱۳۷۷)۱۳۶۴ از سیر تا پیاز (چاپ سوم ۱۳۷۹)۱۳۶۷ مار در بتکده کهنه (چاپ سوم ۱۳۸۰)۱۳۶۸ کلاهگوشه نوشین روان (چاپ سوم ۱۳۸۰)۱۳۶۹ حضورستان (چاپ دوم ۱۳۷۰) ۱۳۶۹ هزارستان (چاپ دوم ۱۳۸۲) ۱۳۷۱ ماه و خورشید فلک (چاپ دوم ۱۳۷۶) ۱۳۷۱ سایههای کنگره (چاپ دوم ۱۳۷۶) ۱۳۷۱ بازیگران کاخ سبز (چاپ دوم ۱۳۸۴) ۱۳۷۳ پیر سبزپوشان (چاپ دوم ۱۳۷۹) ۱۳۷۳ آفتابه زرین فرشتگان (چاپ دوم ۱۳۷۷) ۱۳۷۳ نوح هزار طوفان (چاپ دوم ۱۳۸۰) ۱۳۷۵ در شهر نی سواران (چاپ دوم ۱۳۷۸) ۱۳۷۷ شمعی در طوفان (چاپ دوم ۱۳۸۳) ۱۳۷۸ خود مشت مالی ۱۳۷۸ محبوب سیاه و طوطی سبز ۱۳۷۸ درخت جواهر (چاپ دوم ۱۳۸۳)۱۳۷۹ گذار زن از گدار تاریخ (چاپ دوم ۱۳۸۴) ۱۳۸۱ کاسه کوزه تمدن ۱۳۸۱ پوست پلنگ ۱۳۸۱ حصیرستان (چاپ دوم ۱۳۸۴) ۱۳۸۲ بارگاه خانقا ه۱۳۸۴ هواخوری در باغ با گوهر شب چراغ ۱۳۸۴ گرگ پالان دیده ۱۳۹۰
|
|