به استقبال 8 مارس روز جهانی زن -3

گفت وگو با ایزابل آلنده

شخصیت های مونث داستان های من همگی برده اند !

مترجم: لیلامرادی

 

بعضی از کتاب ها با ایده یی مبهم آغاز می شوند مانند «جزیره زیر دریا» رمان اولم، «خانه اشباح»، با شخصیت ها شروع می شوند که بیشتر آنها از اعضای خانواده ام الگوبرداری شده بودند. رمان دومم بر اساس یک جنایت واقعی که توسط ارتش در زمان دیکتاتوری در شیلی رخ داده بود (۱۹۷۳) نوشته شد. کتاب های دیگرم رمان های تاریخی هستند مانند: «دختر سرنوشت»
     ایزابل آلنده متولد ۲ آگوست ۱۹۴۵ در شهر لیمای پرو است: جایی که زمانی پدرش به عنوان دیپلمات شیلیایی فعالیت می کرد. او به عنوان دختر یک دیپلمات شیلیایی به دور دنیا سفر کرد. پدرش پسرعموی سالوادور آلنده، رییس جمهوری شیلی بود. آلنده در ابتدا روزنامه نگار بود و بعد از مصاحبه با پابلو نرودا که او را بدترین روزنامه نگاری معرفی کرده بود که در عمرش دیده و به او توصیه کرده بود که می تواند رمان نویس بهتری باشد تا خبرنگار، به سمت نوشتن داستان سوق داده شد. «خانه ارواح» نخستین رمان آلنده بود که در سال ۱۹۸۲ در ۴۰ سالگی اش منتشر شد. ایزابل آلنده این نویسنده شیلیایی، ممکن است که در کالیفرنیا زندگی کرده باشد، اما آثارش حال وهوای جهانی دارد، حتی فراجهانی. کتاب هایش مملو از کاراکترهای زن سرشار از زندگی و رگه هایی از رئالیسم جادویی است و تعدادی از آنها مانند «خانه ارواح» و «از عشق و سایه ها» فیلم شده اند. آلنده به عنوان یک نویسنده، در جاهای مختلفی زندگی کرده است: در شیلی به عنوان روزنامه نگار، در ونزوئلابه عنوان تبعیدی سیاسی و اکنون در ایالات متحده به عنوان نویسنده و فعال حقوق زنان. تاکنون از وی بیش از ۱۷ کتاب منتشر شده است که ۱۲ تای آنها به فارسی ترجمه شده است: «زورو»، «اینس روح من»، «جنگل کوتوله ها»، «دختر بخت»، «پائولا»، «تصویر کهنه» و… «جزیره زیر دریا» آخرین رمان وی است که از زبان اصلی توسط «زهرا رهبانی» ترجمه و از سوی نشر «گل آذین» منتشر شده است. «جزیره زیر دریا» خواننده را به ۲۰۰ سال قبل بازمی گرداند: زمانی که قیام بردگان منجر به تولد «هاییتی» به عنوان نخستین جمهوری مستقل سیاهان در جهان شد. بخشی از رمان در کشتزارهایی می گذرد که انقلاب بردگان از آنجا آغاز شد: تنها واقعه شگفت انگیزی که در تاریخ قیام بردگان به پیروزی انجامید: ماجرای رمان در هاییتی و نیواورلئان در اواخر سال های ۱۷۰۰ و اوایل ۱۸۰۰ میلادی رخ می دهد. رمان درباره زن برده یی است که برای آزادی خود تلاش می کند و آلنده از این موضوع به نحوی استفاده کرده تا از تبعیض نژادی در روح بسیاری از سیاستمداران امریکایی انتقاد کند و همین موجب شد تا همزمان با انتشار این رمان در امریکا، حواشی بسیاری را با خود همراه سازد و جنجال به پا کند. امریکای جنوبی همیشه برای آلنده عزیز خواهد بود. او هنوز داستان هایش را به زبان اسپانیولی می نویسد و «جزیره زیر دریا»، شاهد این مدعاست. در این مصاحبه که برگزیده چند مصاحبه آلنده با مطبوعات غربی است، وی افکارش را درباره این رمان و هاییتی با خوانندگانش در میان می گذارد و درباره نقش تساوی حقوق زن در نوشته هایش بحث می کند.
    
    در مطبوعات مکررا از «ساریته» -کاراکتر اصلی «جزیره زیر دریا»- به عنوان یک «زن قوی» نام برده می شود. تاریخ همیشه توسط فاتحان یا کسانی که بر مسند قدرتند نوشته می شود، اما با این وجود ساریته هنوز هیچ آزادی ای ندارد. او تسلیم نژاد آفریقایی و منزلت انسانی خویش است. چرا تصمیم گرفتید که یک برده جوان دختر را در مرکز داستان قرار دهید؟
    موضوع آزادی به ویژه برای زنان ذهن مرا به خود مشغول کرده است. زنان مورد سوءاستفاده و تجاوز قرار می گیرند آنان ضعیف ترین ضعفا هستند. آنان باید قوی و آسوده خاطر باشند تا بتوانند بر موانعی که سر راه سرنوشت شان سبز می شود، غلبه کنند. این موضوعات یک داستان خوب می سازند. بیشتر شخصیت های مونث داستان های من به شیوه یی برده اند، اما تا زمان نوشتن «ساریته» من درباره یک برده ننوشته بودم. داستان ساریته، یک مورد حاد است.
    
    کتاب های شما خوانندگان را به مکان های زیادی از جمله زادگاه شما در شیلی و محله کنونی تان در سانفرانسیسکو می برد. چه چیزی باعث شد که شما درباره دوران استعمار هاییتی در «جزیره زیر دریا» بنویسید؟
    من اصلابنا نداشتم این رمان [خاطرات زیر دریا] را بنویسم. من قبل تر از آن یک رمان نوشته بودم به اسم «زورو». یکی از فصل های این رمان در نیواورلئان رخ می دهد. به آنجا رفتم و چندین بار درباره نیواورلئان تحقیق کردم. در ضمن این تحقیق متوجه شدم که بخش زیادی از شخصیت این شهر، ۲۰۰ سال پیش توسط ۱۰ هزار پناهنده که از هاییتی گریخته بودند، شکل گرفته است. آنها به همراه خانواده ها و برده ها و همسران رنگین پوست و بچه هایشان از هاییتی گریختند. حادثه عجیبی بود. این حادثه شهر نیواورلئان را به کلی دگرگون کرد. بنابراین وقتی برای نوشتن رمان جدیدم درباره نیواورلئان تحقیق کردم، نیاز داشتم بدانم این ۱۰ هزار پناهنده چرا به نیواورلئان رفته بودند.
    
    چه نوع تحقیقاتی انجام دادید که به طور موثق نشان دهنده اوضاع قرن ۱۸ و ۱۹ سنت دومینگو، هاوانا و نیواورلئان بود؟
    کتاب هایی درباره تاریخ کاراییب، هاییتی، اروپا و ایالات متحده را خواندم. همه شان به هم مربوط بود و همچنین چندین زندگینامه از توسانت لوورچر [رهبر انقلاب هاییتی که ملقب به ناپلئون سیاه بود، (۱۸۰۳-۱۷۴۳) ] و تریلوژی بی نظیر مدیسن اسمارت بل [نویسنده امریکایی، ۱۹۵۷) ] درباره توسانت لوورچر خواندم.
    
    من از طرفداران رئالیسم جادویی هستم و از رمان «خانه ارواح» بسیار لذت بردم. چندین رمان متوالی را از شما خوانده ام، اما از این ژانر ادبی در رمان هایتان به یک اندازه استفاده نکرده بودید. در «جزیره زیر دریا» چگونه از رئالیسم جادویی بهره گرفته اید؟
    جادو ی بسیاری در «جزیره زیر دریا» وجود دارد. توصیف شورش بردگی در هاییتی بدون «وودو» و قدرت های معنوی ای که مذهب به بردگان می دهد، غیرممکن است. به درستی سحر و جادو است. آنان در مذهب شان توسط «لائوس» قدرتمند می شوند. در حالت خلسه آنها قدرت لائوس را دارند که به آنها قدرت و شجاعتی باورنکردنی می دهد. آنان با قمه علیه توپ و گلوله های ناپلئون می جنگیدند، به خاطر اینکه معتقد بودند که در ازای هر جنگجوی سیاهپوست، صد هزار روح از جزیره یی زیر دریا (بهشت، گینه [کشور گینه بی سائو]، آن دنیا) برای کمک به آنها می آیند.
    
    بنیاد ایزابل آلنده به دنبال عدالت اقتصادی و اجتماعی برای زنان است، دلیلی که با اعتقادات شما همخوانی دارد. شخصیت های مونث شما اغلب به خاطر جنسیت شان نادیده گرفته می شوند، اما می توانند پرشور، مفید و مصمم باشند. جایگاه فمینیسم در داستان های شما کجاست؟
    من مدت ها پیش از ورود نهضت فمینیست به کشورم شیلی، فمینیست بودم. همیشه به نابرابری جنسی آگاه بودم، همیشه می خواستم مستقل باشم. این نهضت (فمینیست) شخصیت مرا، تصمیمات مرا، زندگی مرا، نوشته های مرا و بنیاد مرا شکل داد.
    
    یک روز معمولی را که صرف نوشتن می کنید و عادت های غیرمعمولی نوشتن تان را توصیف کنید. آیا هنوز کتاب هایتان را در روز خوش یمن هشت ژانویه زمانی که «خانه ارواح» را شروع کردید، آغاز می کنید؟ آیا این روز در طول این سال ها، هنوز هم برای شما شانس می آورد؟
    هشت ژانویه، روز خوش شانسی من بوده است. من همه کتاب هایم را در این روز شروع کرده ام و همه خوانندگان نیز از آنها به خوبی استقبال کرده اند. روزانه ۸ تا ۱۰ ساعت تا زمانی که نخستین پیش نویس آماده می شود، می نویسم. بعد می توانم کمی استراحت کنم. خیلی مقرراتی هستم. در سکوت و تنهایی می نویسم. شمعی روشن می کنم تا افکار الهام بخش و خلاقیت هنری در من فعال شود. اطراف خودم را با عکس های آدم هایی که دوست شان دارم -مرده و زنده- پر می کنم.
    
    چطوری یک رمان را می نویسید؟ با طرح یک ایده، ایده یک کاراکتر یا یک دوره تاریخی؟
    بستگی دارد. بعضی از کتاب ها با ایده یی مبهم آغاز می شوند، مانند «جزیره زیر دریا» رمان اولم، «خانه اشباح»، با شخصیت ها شروع می شوند که بیشتر آنها از اعضای خانواده ام الگوبرداری شده بودند. رمان دومم بر اساس یک جنایت واقعی که توسط ارتش در زمان دیکتاتوری در شیلی رخ داده بود (۱۹۷۳) نوشته شد. کتاب های دیگرم، رمان های تاریخی هستند مانند: «دختر سرنوشت» که از کشف طلادر ۱۸۴۸ در کالیفرنیا [این کشف توسط جیمز مارشال آغاز شد و سپس و از تمام قاره ها برای کشف طلابه کالیفرنیا هجوم آوردند] الهام گرفته شده بود (۱۸۴۸) . برای دیگر کتاب هایم نیز چنین کارهایی انجام دادم.
    
    درباره فرآیند آفرینندگی اثر بگویید. گذشته و حال، چگونه به هم پیوند می خورند؟
    کتاب های من از روی تجربه های شخصی خودم، خاطراتم و داستان هایی که از جاهای مختلف به من می رسد، نوشته می شود. هر کسی داستان خودش را دارد، دنیا پر از داستان است. فرآیند خلق داستان رازآلود است. نمی دانم، چرا ناگهان موضوعی مرا دربرمی گیرد و تا زمانی که آن را بررسی نکنم و ننویسم، مرا رها نمی کند.
    
    نقش زنان در آثار شما چیست؟
    ساختن کاراکترهای زن برای من آسان است: زیرا من در میان زنانی قوی زندگی کرده ام. از زمانی که خیلی جوان بودم با آنها و برای آنها کار کرده ام، زنان را بسیار خوب می شناسم. کتاب های من بر اساس احساسات، عواطف و روابط است. در این حیطه ها زنان حرفه یی هستند: بنابراین خیلی عجیب نیست اگر شخصیت های رمان های من زنان باشند.
    
    شما با فروش بیش از ۵۱ میلیون نسخه کتاب، بیشترین خوانندگان امریکای لاتین را در دنیا دارید و شما تنها کسی هستید که بیش از یک سال در فهرست پرفروش ترین کتاب های نیویورک تایمز باقی مانده اید. این موفقیت را چگونه کسب کردید؟
    من برای این موفقیت بسیار خوشحالم: زیرا این آزادی را به من می دهد که بدون هیچ فشاری بنویسم، به شیوه خودم.
    مرا قادر می سازد که خانواده ام را اداره کنم و به فرزندانم و نوه هایم آموزش بدهم و یک بنیاد برای بهبود شرایط زنان و دختران تاسیس کنم. این موفقیت در جایی بیرون از من اتفاق افتاده است و تاثیر عمیقی بر من نگذاشته است. من به روش خودم زندگی می کنم، تغییرات زیادی نکرده ام. من همان زن قبل از چاپ خانه اشباح هستم. در دایره خصوصی ام، من یک مادر، مادربزرگ، همسر، دوست، دختر و… هستم. موفقیت در طایفه کوچک من هیچ معنی ای ندارد.
    
    همان طور که اشاره کردید نهضت فمینیست با تحصیلات زنان شروع شد. واقعیت امریکای لاتین را در این حوزه چگونه می بینید؟ آیا باور دارید که دولت و جامعه به طور کلی این موضوع را در اولویت قرار داده است؟ در چه حوزه هایی معتقد ید که باید به زنان قدرت بیشتری داده شود؟
    اگر صفحه وب سایت موسسه مرا ببینید، پاسخ کاملی برای این سوال خواهید یافت. ماموریت موسسه این است که شرایط زنان و دختران از لحاظ آموزش، سلامت (شامل سلامت خانواده) و مصونیت را بهبود بخشد. فقیرترین و عقب مانده ترین نواحی در دنیا جاهایی است که زنان را مقهور می سازند و مورد سوءاستفاده قرار می دهند. بهبود شرایط زنان موجب بهبود خانواده، جامعه و در بعد وسیع تر بهبود شرایط کشور می شود. هر سرمایه گذاری ای روی زنان سریعا به ثمر می نشیند. زنان تنها کسانی هستند که قادر خواهند بود مردسالاری را حذف کنند. زمانی که این اتفاق بیفتد همه ما برنده خواهیم بود. مردان هم به اندازه زنان برنده خواهند بود.
    
    در پایان، اگر بخواهید پیامی به زنان بدهید، آن پیام چیست؟ آیا پیامی برای زنان امریکای لاتین و کسانی که آثار شما را در دیگر کشورها مورد تحسین قرار می دهند، دارید؟
    خواهران، با هم صحبت کنید! باهم ارتباط داشته باشید و آگاه باشید! گروه های زنانه تشکیل بدهید، تجربه هایتان را با هم به اشتراک بگذارید. با هم کار کنید! خطر کنید! ما با هم شکست ناپذیر می شویم. چیزی وجود ندارد که از آن بترسید و می خواهم از تمام کسانی که کتاب های مرا با آغوش باز می خوانند، عمیقا تشکر کنم، به ویژه کسانی که برای من نامه می نویسند. ارتباطی که با خوانندگانم دارم مرا بسیار خوشحال می کند و به حرفه شگفت انگیز نوشتن معنا می دهد.
    

 روزنامه اعتماد

 

 

 

 

 

مطلب را به بالاترین بفرستید: مطلب را به آزادگی بفرستید: