2020-03-26

نویدنو 02/01/1399                چاپ مطلب

• رئیس دانا برخلاف بسیاری از آکادمیسین های دیگر، شخصیتی تک بعدی نبود؛ او نه تنها در حوزه ی اقتصاد، بلکه در جامعه شناسی، ادبیات، هنر، سیاست و ... نیز صاحب نظر بود؛ این چندوجهی بودن، از وی انسانی توسعه یافته ساخته بود که با توجه به رویکردِ رادیکال، انسانی و برابری خواهانه اش می توان از وی به عنوان نمونه ای از انسانِ ترازِ نوین نام برد.  اما این همه ی آن چیزی نیست که باید درباره ی وی گفته شود.

   

ویژه نامه فریبرز رئیس دانا

 به مناسبت درگذشت دکتر فریبرز رئیس­دانا

شبگیر حسنی

  خبر درگذشت فریبرز رئیس دانا در ساعات ابتدایی بامدادِ آخرین دوشنبه ی سال 1398، به سرعت در بینِ دوستانش و در فضای مجازی منتشر شد. بسیاری از افراد درباره ‌ی فریبرز رئیس دانا سخن گفتند و مطلب نوشتند و پس از این هم اظهارنظرهای بیش تری را درباره ی ایشان می شنویم و می خوانیم. من اما مایلم به چند نکته درباره ی وی اشاره کنم:

  فریبرز رئیس دانا همواره صدای رسای فرودستان و نابرخورداران بود. رئیس دانا همواره با شجاعت اخلاقی و شهامت مثال زدنی، از آرمان های برابری طلبانه و آزادی خواهانه ی خود دفاع کرد و صدای بی صدایان این جامعه بود. او متخصصی بود که در یکی از بهترین دانشگاه های جهان تحصیل کرده بود و این امکان را داشت تا زندگی مادی به مراتب آسوده تری را برای خود فراهم کند اما ترجیح داد تا با ایستادن در سمت درست تاریخ، در کنار زحمتکشان و نابرخورداران و طبقه ی کارگر- که همواره خود را متعلق به آن ها می دانست – هزینه ی این انتخاب خود را به پردازد و پرداخت

  رئیس دانا برخلاف بسیاری از آکادمیسین های دیگر، شخصیتی تک بعدی نبود؛ او نه تنها در حوزه ی اقتصاد، بلکه در جامعه شناسی، ادبیات، هنر، سیاست و ... نیز صاحب نظر بود؛ این چندوجهی بودن، از وی انسانی توسعه یافته ساخته بود که با توجه به رویکردِ رادیکال، انسانی و برابری خواهانه اش می توان از وی به عنوان نمونه ای از انسانِ ترازِ نوین نام برد.  اما این همه ی آن چیزی نیست که باید درباره ی وی گفته شود.

  شاید نکته ی مهم تر، دیدگاه های وی نسبت به جهان و انسان و نیز رویکردهای وی درباره ی مبارزه و مفاهیم عدالت و آزادی است؛ فریبرز رئیس دانا یک ضدامپریالیست پی گیر بود؛ آن هم در زمانی که علاوه بر راست گرایان، «سوپرانقلابی ها» یی که به کم تر از «کمونیسم همین حالا» راضی نیستند هم، خواستار مداخلات «بشردوستانه»اند؛ در چنین دورانی او سویه ی ضد امپریالیستی مبارزه را پی گیرانه در نظر داشت. 

  فریبرز رئیس دانا همواره مدافع آرمان رهایی خلق فلسطین بود؛ موضعی که امروزه در بین بسیاری از نوخاستگان سیاسی که فریاد «انقلابی گری» شان گوش فلک را کر کرده نشانه ی ارتجاعی بودن تلقی می شود در مقابل، دولت نژادپرستِ صهیونیستی با صفت «دموکرات» مورد تمجید قرار می گیرد!

  فریبرز رئیس دانا موفق شده بود تا در کنشِ پیکارجویانه اش، سه سویه ی ضد ارتجاع، ضد سرمایه­داری و ضد امپریالیستی را به خوبی تلفیق کرده و به پیش ببرد. این نگاه، در بین بسیاری از نیروهای مدعی حمایت از محرومان حکم کیمیا را دارد  و فقدان این رویکردِ دقیق و اصولی در نزد بسیاری از نیروهای منتقد وضع موجود، به شدت محسوس است.

  سیاست ورزی فریبرز رئیس دانا، بر خلاف بسیارانی که بهبود زندگی روزمره ی طبقه ی کارگر و فرودستان را به فردای پس از انقلاب سوسیالیستی احاله می دهند، پای بر زمینِ سختِ واقعیت داشت؛ او در همان حالی که آرمان خواهی پی گیر و پُر شور بود، از کوچک ترین امکانات و روزنه های ممکن نیز برای کاستن از آلامِ نابرخورداران سود می جست ؛ تفاوتِ «رئال پولیتیک لنینی» امثال رئیس دانا با اصلاح طلبی بی رمق و کم مایه ی کسانی که با فروگذاردنِ مفهوم انقلابِ اجتماعی، به پشت مرزهای کم­رنگ سوسیال دموکراسی خزیده اند، در همین جاست. در مقابل نیز، هرگز تسلیم دیدگاه های دترمینیستی و تقدیرگرایانه از مفهوم انقلاب نشد و همچنین مرزبندی مشخصی نیز با نیروهای منزه طلبی داشت، که هرگونه فعالیت در عرصه ی واقعیتِ موجود را به سازش و اصلاح طلبی تفسیر کرده و بی عملی خود را به نامِ انقلابی گری معرفی  می کردند.

  در زمانه ای که بسیاری از نیروهای به ظاهر مترقی و انقلابی، بی وطنی و وطن فروشی را به جای انترناسیونالیسم پرولتری جا می زنند، او درک صحیحی از مفاهیم انترناسیونالیسم و میهن دوستی داشت؛ او همواره مواضع شفاف و درخشانی در دفاع از محرومان و طبقه ی کارگر در تمام جهان، از کوبا و ونزوئلا تا فرانسه و یونان داشت؛ در دورانی که مواضع نیروهای پروناتو که پرچم دروغینِ دفاع از کارگران را بر افراشته اند، در حمایت از مداخلات امپریالیستی، به طور روزافزونی ترویج می شود وگسترش می یابد، رئیس دانا با صراحت لهجه ی ویژه ی خود و با بانگ رسا به مخالفت با آن نواهای شوم برخاست.

    میهن دوستیِ مترقی، نیز از دیگر خصوصیات بارز اندیشه ی وی است؛ منافع ملی به عنوان مفهومی که همواره دستخوش سوء استفاده ها و سوء برداشت های بسیاری بوده و همیشه هیئت های حاکمه در سراسر جهان کوشیده اند تا منافع خود را به جای منافع ملی، معرفی نمایند اما منافع ملی، در نزد وی مفهومی روشن و صحیح داشت؛ او منافع ملی را به عنوان منافع مشترک تمامی زحمتکشان و نابرخورداران و فرودستانی می فهمید که در جغرافیای سیاسی که ایران خوانده می شود، ساکنند؛ او همواره از این درک از منافع ملی دفاع کرد و به این معنی میهن دوستی پرشور و مترقی بود.

  امید دارم که نام و یاد وی در قلبِ دوست دارانش و فرودستانی که همواره خود را روشنفکر ارگانیک آنان می دانست، ماندگار باشد!

سه شنبه بیست و هفتم اسفند 1398

«ادبیات‌سنجی» در کارنامه قلمی فریبرز رئیس‌دانا

 حافظ موسوی

درگذشت ِ اقتصاد‌دان ِ فرودستان

 ناصر فکوهی

بدرود با رفیق فریبرز رئیس دانا!

بهروز مطلب زاده

در بزرگداشت یار کانونی ما، فریبرز رئیس دانا

اکبر معصوم بیگی

ستاره سرخی در آسمان ایران خاموش شد اما چون شهابی همیشه فروزان است

اردشیر زارعی قنواتی

دکتر فریبرز رئیس دانا ، رفیق کارگران و زحمتکشان و مدافع بزرگ سوسیالیسم

 مسعود امیدی 

میراث زنده یک مبارز سوسیالیست

(گزارشی درباره جنبه‌ای از حیات فکری فریبرز رئیس‌دانا)

 روزبه آقاجری

زوربای سرشار از زندگی

علیرضا رجایی

از این قلم :

ادامه:

آرشیوماهانه

نقل مطالب نوید نو با ذکرمنبع آزاد است

نامه ها ومقالات خودرا به نشانی webmaster@rahman-hatefi.net  بقرستید