|
نویدنو 31/05/1398
"چرا جهان
نگران سرنوشت یک نفتکش ایرانی در دریای مدیترانه است؟"
نوشته : ویجی پراشاد – برگردان : امید نسیمی
در ساعت یازده و نیم شب هجدهم آگوست، نفتکش ایرانی به نام "آدرین
دریا-1" تنگه جبل الطارق در دهانه مدیترانه را ترک کرد.این کشتی چهل و
شش روز پیش از آن از سوی نیروی دریایی پادشاهی انگلستان و مراجع رسمی
جبل الطارق بازداشت شده بود.
بریتانیایی ها مدعی بودند که این کشتی - که در آن زمان "گریس-1" نامیده
می شد - محموله دو و یک دهم میلیون بشکه ای نفت خام خود را به سوریه می
برده است.
اتحادیه اروپایی تحریم هایی را علیه بازرگانی با دولت سوریه وضع کرده
است. بر اساس همین تحریم ها بود که نیروهای بریتانیایی نفتکش ایرانی را
توقیف کردند. پنجشنبه گذشته، پانزدهم آگوست، "فابیان پیکاردو" نخست
وزیرجبل الطارق، پس از آن که مقامات ایرانی اظهار داشتند که این نفتکش
عازم سوریه نخواهد بود، دستور آزادی آن را صادر کرد.
نزدیک ترین مقصد به این نفتکش بندر "کالاماتا" در یونان است (بنا بر
اخبار بیست و دوم آگوست- پس از نگارش مقاله حاضر – دولت یونان به
آمریکا قول داده است که هیچ کمکی در جهت رسیدن کشتی ایرانی به سوریه
نکند.- م.).
تحریم ها بر علیه ایران
بدیهی است که بریتانیا تحت فشار ایالات متحده آمریکا اقدام به بازداشت
نفتکش ایرانی کرده بود. پیش از آن هیچ هشداری ازسوی بریتانیا که ممکن
است به چنین روش قلدرانه ای درتلاش امریکا برای خفه کردن(اقتصاد) ایران
همراه شود وجود نداشت. حتی موقعیت جغرافیایی محل توقیف کشتی موجب بروز
تنش های نا لازمی برای بریتانیا شد. آب های پیرامون جبل الطارق منطقه
مورد اختلاف بین بریتانیا و اسپانیا است، که دومی گلایه ای، نه چندان
جدی، درباره این اقدام بریتانیا ابراز داشت.
دولت جبل الطارق در جستجوی راه حلی میانه روانه بین ادعاهای بریتانیا
و اسپانیا بوده است. این دولت با وجود پیوندهای نزدیک با دو همسایه
بزرگ خود، و درعین حضورآنان و اشغال رسمی آب های ساحلی اش، در پی یافتن
گونه ای استقلال عمل است.
هنگامی که بریتانیا از دولت جبل الطارق خواست که در امر توقیف کشتی
ایرانی دخالت کند، آن دولت درخواست مذکوررا پذیرفت؛ چون چنین درخواستی
با تحریم های اتحادیه اروپایی برعلیه هرگونه فعالیت بازرگانی با دولت
سوریه انطباق داشت. بریتانیا تا حد زیادی دردادگاه های جبل الطارق در
این باره سکوت را پیشه کرده بود؛ و اقامه دعوای مطرح شده برعلیه نفتکش
ایرانی از سوی ایالات متحده آمریکا بود که مبنای اقدام به توقیف را
دگرگون ساخت. ایالات متحده مدعی بود که نفتکش باید به عنوان بخشی از
رژیم تحریم های تازه و سخت آمریکا بر علیه ایران ضبط گردد.
هنگامی که جبل الطارق برای آزاد سازی نفتکش ایرانی آماده می شد،
دادگاهی در واشنگتن حکم توقیفی برای این کشتی صادر کرد. این حکم توقیف
مدعی است که این نفتکش متعلق به سپاه پاسداران ایران است، و بنا بر این
نباید اجاره دریانوردی داشته باشد.
جبل الطارق با این درخواست موافقت نکرد. ایالات متحده کوشید تا سند
اقتصادی سال 1977 خود موسوم به لایحه اضطرار بین المللی قدرت های
اقتصادی
“International Emergency Economic Powers Act”
و نیز تحریم های اعمالی از سوی دولت ترامپ را به کار گیرد. هیچ یک
ازاین درخواست ها به تایید مقامات قضایی جبل الطارق نرسید. دولت جبل
الطارق اعلان داشت که تحریم های جدید ایلات متحده برعلیه ایران را نمی
پذیرد؛ زیرا توقیف این کشتی بر اساس تحریم های اعمالی از سوی اتحادیه
اروپا علیه سوریه صورت گرفته است و نه ایران؛ بنا بر این دادگاه
نامبرده به کشتی مذکور اجازه حرکت داد.
"واکنش ایران"
آمارهای تازه نشان می دهد که اقتصاد ایران با آهنگی دم افزون در حال
سقوط است. ارقام منتشره از سوی مرکز آمار ایران حاکی از آن است که
تولید ناخالص داخلی با انقباض چهار و نه دهم درصدی در فاصله سال های
2018 و 2019 همراه بوده است. رشد اقتصادی به عقب بر می گردد، زیرا بخش
های نفت، صنعت و کشاورزی با ارقام منفی روبرو هستند. تورم با بالاترین
نرخی که طی ربع قرن اخیر رخ داده است تداوم می یابد. بازرگانان ایران
در حال فرستادن کالاهای خود به عراق هستند، که این خود موجب کمبود
داخلی و در نتیجه افزایش قیمت کالاها در ایران شده است.(چنین به نظر می
رسد که دولت نیز با عذر نیاز به ارز بین المللی در این زمینه تقابلی
جدی به عمل نمی آورد- م) هزینه کالاها و خدمات غیر بازرگانی مانند
بهداشت و مسکن (به ویژه در بخش اجاره مسکن- م) به نحو سرگیجه آوری
افرایش می یابد. همه این ها موجب واردشدن فشارهایی پرشمار بر دولت حسن
روحانی می شود؛ گرچه علی ربیعی سخنگوی دولت روز دوشنبه از "نشانه های
مثبت" در اقتصاد ایران سخن راند.
اعتماد به نفس در نزد دولت ایران قابل توجه است. مقامات رسمی در تهران
این را که تحت تاثیر فشارهای واشینگتن قرار گرفته باشند انکار می کنند.
هنگامی که "آدرین دریا-1" جبل الطارق را ترک کرد نماینده ارشد مجلس
ایران علاء الدین بروجردی اظهار داشت که آزادسازی نفتکش مزبور نتیجه
"دیپلماسی انقلابی مقاومتی" بوده است. بروجردی با اشاره به کشتی
بریتانیایی "استنا ایمپرو" که هنوز در ایران در توقیف است ، اظهار داشت
که کشتی بریتانیایی به سبب نقض قوانین پایه دریایی در تنگه هرمز توقیف
شده است. او گفت که توقیف کشتی ایرانی "ازسوی بریتانیا یک راهزنی
دریایی بوده است".
بر اساس این اظهار نظر که بریتانیا تحت فشار ایالات متحده مرتکب راهزنی
شده است، ابراهیم رییسی، رییس قوه قضاییه ایران گفت که آزاد سازی
"آدرین دریا-1" کافی نبوده باید خساراتی به ایران پرداخت شود. این که
چه خساراتی در نظر گرفته شده و درخواست خواهد شد هنوز روشن نیست. افزون
براین ها این نکته نیز که ایران در کجا (کدام دادگاه یا مرجع بین
المللی دیگر- م) دعاوی مرتبط با این جبران خسارت را مطرح خواهد ساخت
هنوز مبهم مانده است. مقامات دیپلماتیک ایرانی اظهار داشته اند که ممکن
است دعاوی خود را بر اساس کنوانسیون قوانین دریایی سال 1982 سازمان ملل
متحد در آن جا مطرح کنند.
آیا یونان نفتکش را خواهد پذیرفت؟
در داخل دولت ترامپ این تمایل قوی که از تردد این نفتکش جلوگیری شود و
آن را به دریچه ای به سوی جنگ تبدیل کند وجود دارد.این همان نظری است
که جان بولتون مشاور ترامپ در زمان توقیف این کشتی نفتکش از سوی جبل
الطارق عنوان کرد ، گویی به تهران پیام می داد که گفت اکنون نوبت شماست
. ایران از طریق مقامات سوئیس به آمریکا اعلام کرد که باید تردّد
آزادانه نفتکش را مجاز شمارد، و چنانچه این کشتی توقیف گردد عواقب
وخیمی برای کشتیرانی بین المللی بروزخواهد کرد.
زمانی که نفتکش به کالاماتا برسد، محتمل است که خدمه جدیدی جایگزین
شوند و سپس به سوی مقصد حرکت کند. اکنون هیچ نشانه ای از این که این
نفتکش با دو و یک دهم میلیون بشکه نفت خام خود چه خواهد کرد وجود
ندارد. این احتمال که این کشتی در آب های بین المللی محموله خود را به
کشتی دیگری منتقل کند وجود دارد.
هفته گذشته دولت آمریکا از یونان درخواست کرد که به نیروی دریایی اش در
خلیج فارس بپیوندد. نخست وزیر محافظه کار جدید یونان همانند فرانسه و
آلمان این درخواست را رد کرد. دولت یونان تحت رهبری کیریاکوس
میتسوتاکیس مشتاق برقراری رابطه ای بسیار نزدیک با واشنگتن است ؛اما
مایل نیست وارد در گیری رویاروی با ایران شود. یونان هم اکنون در شرایط
پرتنشی با ترکیه قرار دارد. درگیر شدنش با ایران تنها ممکن است رقص
شکننده (بند بازی) یونان در شرق مدیترانه را با پیچیدگی بیشتری روبرو
سازد. یونان، برخلاف آمریکا، این موضع را که "ایران محق به توسعه
فنآوری هسته ای تنها با مقاصد صلح آمیز است" اختیار کرده است. این همان
موضع ایران است. ایالات متحده آن گونه که پروفسور سید محمد مرندی به
موسسه پژوهش های اجتماعی "تری کانتینتال" اظهار داشته است، حتی با
پروژه های صلح آمیز هسته ای ایران مخالف است. و به همین دلیل است که
ترامپ از توافق سال 2015 (برجام – م) خارج شده است. دقیقا به همین سبب
آمریکا فشار سنگینی را به فعالیت های کشتیرانی ایران وارد می سازد. و
این فشارهمان چیزی است که به داستان "آدرین دریا-1منجر شده است.
سرچشمه :
مانتلی ریویو- 19 آگوست 2019
ویجی پراشاد مورخ ، سردبیر و روزنامه نگار هندی است . او نویسنده و
خبرنگارارشد
Globetrotter، پروژه ای از
موسسه رسانه مستقل
(Independent Media Institute)
است.
|
