|
نویدنو 06/04/1398
کوبا
سرزمین انقلاب
19-22
کوبا، سرزمین انقلاب ۱۹
خانه‌های کوبایی‌ها
در هاوانا از همه نوع شکل خانه سازی می‌توان دید. ولی می‌توان در مجموع
به سه دسته آنها را تقسیم کرد: خانه‌های قبل انقلابی که بیشتر در شهرک
قدیمی یافت می‌شوند، آپارتمان‌های تازه ساز دولتی که اکثریت مطلق آنها
در حاشیه هاوانا هستند و خانه‌هایی میان این دو دسته که می‌توان خانه
شخصی نامید. از این نوع در داخل هاوانا به تعداد انگشت شاید بتوان
یافت. اینها نزدیک به ده طبقه در مجموعه‌ی شهرگونه، بلوک بلوک در کنار
هم برپاهستند. از همین نوه می‌توان در حاشیه مسکو هم دید. بلوک سازی
سوسیالیستی.
اما آنچه بیشتر به چشم میخورد و در داخل شهر به ویژه بخش شهرک قدیمی،
یافت می‌شود، خانه‌هایی هستند که بسیار قدیمی و چند اشکوبه! چند اشکوبه
بدین معنا که یک ورودی با چند لایه و نه الزامن طبقه، وجود دارد. البته
اکثر این خانه هم تقریبا همگی سه طبقه هستند. این خانه‌ها نیاز مبرم به
بازسازی دارند اگر البته به لحاظ فنی و به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه
باشد. برق و آب و تلفن در همه خانه‌های اینچنانی هست اما همگی قدیمی و
به سلیقه گذشته تعلق دارد. به همین دلیل راحت اشفتگی و بد سلیقی‌گی در
نگاه اول به چشم میخورد. یا حداق به نظر ما که نظم و شکلیل بودن را در
تقارن و ترتیب و پوشیدگی مدانیم. (؟!) شاید همین قدیمی‌بودن یکی از علل
اصلی تشویق گردشگران به کوباست، وگرنه نوع مدرن آن که در کشورهای
خودشان هست. از طرف دیگر یکی از ویژگی شهرکهای قدیمی در هر شهر که از
قدمت قابل توجهی (حداقل پانصد سال) برخوردار است، به همین شکل است. مگر
اینکه بازسازی شده باشد. برای نمونه از این نوع شهرکهای قدیمی مدرن
می‌توان کلن را مثال زد. وگرنه شما در بیشتر کشورهایی با چنین شهرکهایی
مانند مصر، مراکش با چنین خانه‌هایی روبرو هستید. (علاقمندان می‌توانند
به سفرنامه از مراکش، برای نمونه، مراجعه کنند.) اما آنچه در هاوانا
این صحنه‌ها را چشم‌گیرتر می‌کند، وسعت شهرک قدیمی نسبت به باقی شهر
است. یعنی مساحت شهرک قدیمی هاوانا نسبت به آن دو قسمت شهر چندین برابر
است. اما باقی شهر به ویژه بخش مرکز از بناهای شکیل، بلند و زیبا بسیار
دارد که برخی به قدمت همین خانه‌هاست اما بهره‌برداری و سود زیاد و
هزینه اندک سبب شده که دولت آنها را به خوبی تعمیر و حفظ کند. نکته
بسیار مهم در مورد خانه‌های قدیمی مردم کوبا مقوله مالکیت است. این
خانه عملن مجانی در اختیار مردم هستند، بابت آن هیچ هزینه‌ای پرداخت
نمی‌شود. آنچه برای آب و برق می‌دهند نزدیک به هیچ است. اما درست مشکل
اینجاست! مجانی بودن عملن علاقه به حفظ خانه‌ها را مردم ربوده است. کسی
از همسایه‌ها دلش برای خانه نمی‌سوزد. کسی حس مسئوالیت نسبت نسبت به
آنچه دولت در اختیارش داشته ندارد! چرا؟! شاید حس مالکیتی نسبت بدان
ندارد(؟!) اما آیا نسبت به وسایل خانه‌های خود هم چنین حسی دارند. آیا
با تلویزیون و دستگاه صوتی خود هم چنین می‌کنند!؟ بی‌شک خیر! مولانا
چند سال پیش گفته بود: ماهی چون برون افتد ز آب داند چیست آب! این مشکل
را در دیگر کشورهای سوسیالیستی هم می‌توانستیم ببینیم. در آلمان شرقی
داخل خانه ها همه مرتب و شیک اما برون ساختمان دلمرده و سرد و خاکستری!
بیرون مال دولت بود، اما داخل از آن خودشان!
بی‌شک شهرک قدیمی هم چهره‌ی خوب و توریستی هاوانا ست اما چهره‌ی فقیر و
زشت آن. با استاندارهای کشورهای اروپایی این چهره‌ی فقر است، گرچه برای
دیدنش چندین یورو خرج می‌کنند و میایند اینجا. اما برهم زدن این چهره
به معنای برچیدن کل شهرک قدیمی عمل کوچاندن بیش از حداقل یک میلیون
انسان است. این یعنی برآشفتن یک میلیون انسان و کشاندنشان به خیابان.
درست همان چیزی که همسایه مجاورش آن را آرزو دارد. اما یک امر مسلم
است! از سوی دیگر سازمان جهانی یونسکو شهرک قدیمی هاوانا را مانند
بسیاری از مناطق کوبا، بخشی از ارثیه تمدن و فرهنگ بشریت دانسته و این
یعنی سرمایه‌گذاری و در عین حال هماهنگی در تصمیم‌گیری. بی‌شک مقوله
این خانه‌ها مقوله‌ای پیچیده است که به آسانی نسخه برای رفع مشکل
نمیتوان صادر کرد.
حرف از برق به میان آمد، بد نیست بدانید اینجا ورودیه پریز‌هایش با
استاندارد اروپا و حتی انگلیس متفاوت است و من نمیدانم کجای دنیا هنوز
چنین چیزی هست؟ به هر صورت اولین دشواری شما در بدو ورود یافتن تبدیل
برای دوشاخه‌های دستگاه‌های همراهتان خواهد بود. البته در هتلهای مدرن
به گمانم چنین مشکلی نباشد. اما تقریبا تمامی خانه‌های قدیمی از این
نوعی پریز‌ها برخوردارند و برایشان تهیه مبدلی الزامی‌ست که البته اگر
در بازارهای وسایل فنی می‌توان به قیمت اندکی تهیه کرد.
شاید بیش از هفتاد درصد خانه‌های اینجا سخت قدیمی هستند و گمان ندارم
که اصلن به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد که تعمیراتی صورت گیرد.
اگر ممکن باشد نیاز به سرمایه هنگفت است.
کوبا، سرزمین انقلاب
۲۰
میدان انقلاب
امروز را عاقبت برای بخش دیگر شهر اختصاص دادم. تا کنون بیشتر یا در
بخش شهرک قدیمی (la Havana vieja) به گردش پرداخته بودم و یا بخش مرکز
(Centro ) را گشته بودم. گرچه بیشترین جاهای تماشایی و تاریخی متعلق به
همان شهرک قدیمی‌ست اما در اینجا هم چهار یا پنج قسمت است که دینی‌ست و
در کتابهای گردشگری از آنها نام برده شده است. آنچه در اینجا مهم‌ترین
هستند یکی همین میدان انقلاب است، بعد خیابان «کایه ۲۳» (Calle 23)،
مرکز تفریحی کوپه‌لیا (Coppelia) و سر آخر موزه‌ی کومپای سکوندو (museo
Company Segundo) است. سعی بر این خواهم داشت که در چند قسمت آینده تک
تک اینها را به اختصار شرح دهم.
آنچه در اینجا به نام میدان انقلاب در اینجا شهرت گرفته است، زمینی
وسیع و به نظر من هنوز کامل نشده و از همه مهمتر نیازمند برخی تعلقات
لازم است. در این میدان که از ساخته‌های بعد از انقلاب است ساختمان
مرمرین بزرگی ست با برجی بلند و مجسمه‌ای بسیار بزرگ از انقلابی بزرگ
که کوبا به عنوان نخستین قهرمان استقلال کشور محسوب می‌شود و اینجا و
آنجا از او مجسمه و میدانی برپاست. یعنی ژوزه مارتی! وقتی در مقابل در
ورودی بنا به ایستید، در پشت سرتان دو ساختمان تازه سازدیگر خواهد بود
که بر دیواره‌ی بلند آنها چهره‌ی دو انقلابی انقلاب کوبا، چگورا و
کامیلو، نقش بسته است که احتمالن در شب با نورافشانی (؟) جلوه‌ی بهتری
خواهد یافت. ای کاش در این زمین وسیع سایبانی، محل فروش نوشابه و
توالتی هم برپا بود.
داخل بنای میدان انقلاب موزه‌ای برپاست که آن روز از بخت من بسته بود.
اما با پرداخت سه یورو میتوانید به بلندای برج برپا شده با آسانسور
رفته و از آنجا شهر را نظاره کرد. در ضلع شمالی میدان در کنار ساختمان
تاتر هاوانا شاهد پارک ماشینهای فوق‌قدیمی (Oldtimer ) خواهید بود تا
شما را در قابل مبلغ قابل توجه ۳۰ تا ۶۰ یوروبرای یک ساعت شهرگردانی
کنند و شما به عکاسی و تماشا مشغول باشید.
من نزدیک به پنج کیلومتر پای پیاده از محل اقامت تا میدان انقلاب را طی
کردم تا بدانجا برسم. در این مسیر چیزهای بسیار دیدم که در قسمتهای
دیگر نوشته خود بدانها خواهم پرداخت.
کوبا، سرزمین انقلاب
۲۱
خیابان «کایه ۲۳» (Calle 23)
وقتی از میدان انقلاب به سوی شمال شهر در حرکت باشید، بعد از دومین
چراغ راهنما خیابان «کایه» آغاز می‌شود. خیابانی طولانی که تا نیمه‌های
آن خبری نیست. اما نوع خانه‌ها، سینمای موجود، دفتر ارتش و کلیسای
موجود در این خیابان شما را حتمن از بی‌حوصلگی رها خواهد کرد. مهم‌ترین
چیزی که در این خیابان توجه گردشگران را باید به خود جلب کند، پس از
بساط خیابانی کتاب‌فروشان، بازار هنرهای دستی یا به عبارتی مرکز فروش
سوغات کوبایی. در اینجا قیمت ها به مراتب کمتر و جای چانه زنی هم
بیشتر
است. صد البته دیدنی‌هایش هم فراوان‌تر.
کوبا، سرزمین انقلاب
۲۲
مرکز تفریحی کوپه‌لیا Coppelia
در انتهای خیابانه
۲۳ آنجایی
که به تقاطع خیابان «ال» می‌رسیم همان
نام خیابان به
«لا
رامپا»
تغییر می‌کند و هم در میدانچه‌ی وسیعی شاهد مرکز تفریحی کوپه‌لیا
خواهیم بود. در کتابهای
گردشگری بستنی اینجا را ویژه دانسته اند و کوبایی‌ها
در حسرت
بدست آوردن
بدون صف و انتظار بدین مرکز و خوردنی‌های آن،
ذکر کرده اند.
من البته دقیقا این وضع را درک نکردم و ندیدم. تعداد زیادی از مردم در
آنجا بودن و بستنی‌فروش هم چندان مشتری نداشت، اما من بدون آنکه بدانم
کجا می‌روم به کمک یک کارگر طبقه بالا مستقیم به مرکز اصلی بستنی‌ها
هدایت شدم و به تنهایی و در محلی با عکسهایی بسیار زیبا آن را خوردم.
من شخصا بستنی کوبا را چندان خوب نمیدانم.
یعنی بستنی های
آلمان،
توسط ایتالیایی‌ها
یا بستنی های سیسل و ایتالیا را به مراتب خوشمزه‌تر می‌دانم. با این
همه بستنی اینجا یه مراتب‌تر آن بود که من در مرکز شهر خوردم. همه چیز
نسبی‌ست.
|
