توضیح نویدنو : دایرکردن بورس نفت بر پایه یورو توسط ایران می تواند عواقب
گوناگونی داشته باشد . نویدنو پیش از این با درج
مقاله ای به روند اجرایی این امر در دولت احمدی نژاد اشاره کرده است
.تحلیل گران غربی هر کدام از دریچه ویژه ای به حوادث ایران می نگرند.
وماتنو ام الن نویسنده پلتیکال افیرز هم با در نظر داشت ایجاد بورس نفتی
یورو بنیاد به تحلیل قضایای ایران ومناسبات ان با امریکا پرداخته است
.نوشتار اقای الن به ویژه ان جا که مکانیسم آقایی دلار را شرح میدهد قابل
اعتنا واموختنی است . شاید این نقطه بتواند به پاشنه آشیلی برای امریکا در
مبارزات ملت های جهان ، حتی در درون سازمان تجارت جهانی ودر چارچوب
اختلافات شمال وجنوب تبدیل گردد. غقلت نویسنده از ماهیت سیاسی وطبقاتی
حاکمیت ایران شاید عمده ترین نقص نوشتار باشد . نویدنو در راستای واقع
نمایی داوری های جهانی نسبت به مسائل ایران اقدام به ترجمه ونشر این نوشتار
کرده است .با امید که برای اهل فن مثمر ثمر بوده واز بعد کارکردی بتواند
کارساز باشد .
http://rahman-hatefi.net/naal%20varoneh%20850320.htm
ایران : چیزی که امریکا بر زبان نمی آورد.
نویسنده : ماتئو ام الن
منبع : پلتیکال افیرز شماره 32
برگرداننده : هاتف رحمانی
27/4/1385
ایران یا
آنچه در عهد باستان به نام پرشیاشناخته می شد به طور پیوسته در طول زمان
مسیر خود برای نوسازی را طی کرده است .گر چه دراین راه ، ارثیه سیاسی
واقتصادی تحمیلی امپریالیسم امریکا بر ایران هرگز فراموش کردنی نیست
.درتمام قرن 21توجه اصلی امریکا متوجه جاه طلبی ایران برای تبدیل شدن به
قدرتی هسته ای وحمایت از تروریسم منتسب به ایران بوده است . جرج دبلیو بوش
به طور غیر مشخصی ایران را در « محور شیطانی»قرارداده وآن را تهدیدی
بالقوه برای پایداری خاورمیانه می بیند .
توجه ایران به انرزی
هسته ای امر تازه ای نیست . مناسبات ایران با آزانس انرژی اتمی
(I.A.E.A)
حداقل به 20سال پیش تر باز می
گردد. گرچه آژانس بازرسی تلاش های هسته ای ایران را فقط از سال 2003 آغاز
کرده است .دستور کار ایران برای تولید پلونونیوم وغنی سازی اورانیوم با
مساعدت روسیه وفن آوری سانتریفوژها با وابستگی زیاد ، خیلی دیرتر شروع شد
. انتظار می رود سانتریفوژهای تحقیقات وتوسعه هسته ای ایران در پایان
امسال آن چنان که برای نصب سه هزار سانتریفوژدر تاسیسات نطنز برنامه ریزی
شده است افزایش یابد. تاسیسات هسته ای دیگر، در اصفهان 85تن هگزافلوراید
اورانیوم تولید کرده است که در صورت غنی سازی مواد در گرید تولید اسلحه
قادر است 10 اسلحه هسته ای تولید نماید .
خوب اگر چنین نیتی در
کار باشد کی می توان چشم انتظار توسعه بمب هسته ای ایران بود؟چارچوب های
زمانی اغلب سردستی چند ین فاکتور را در نظر می گیرند. به دلیل ان که توسعه
هسته ای برای تولید انرزی واسلحه در گام های اولیه مشابهند ، این امر از
نظر فنی می تواند تشخیص تمایل هر ملتی را مشکل نماید . از آن جاییکه ایران
در نگه داری بعضی ازتاسیسات خود تحت کنترل رادار تلاش می کند برای آژانس
انرزی هسته ای جمع اوری وکسب اطلاعات دقیق در همه زمان ها سخت خواهد بود.
فاکتور کلیدی دیگر نیزمیزان دست یابی وکاربری فن آوری ایران است . به عنوان
مثال ، ایران در کامل کردن سانتریفوژهای غنی سازی اورانیوم وسایر مراحل فنی
دقیق وبه هنگام بود . پیش بینی دامنه زمانی(برای تولید سلاح) از 6ماه تا
10سال را در بر می گیرد.دانشمندان علوم وامنیت بین المللی
(ISIS)
وانستیتو بین المللی برای مطالعات استراتژیک
(IISS)
معتقدندکه این امر بین 3تا 5 سال طول خواهد کشید.(2) به
دلیل آن که ایران منابع کافی نفت وگاز طبیعی برای حفظ خود در طی نسل ها
رادارد ،واشنگتن وآژانس انرژی اتمی ادعا می کنند که تمایل هسته ای ایران بر
توسعه سلاح هسته ای ونه تولید انرژی هسته ای است . آزمایشات هسته ای در هر
حالتی - خواه برای امور غیر نظامی ویا برای اهداف نظامی - نشانگر رشد فنی
هر ملتی است .
جدای از این عوامل ،دلایل هشدار دهنده ی بسیاری وجود دارد که چرا ایران به
سیبل هدف نمایشات امریکایی تبدیل شده است .
چه چیزدیگری تحت
رادار است ؟
ایران دومین
صادر کننده نفت در میان اعضا اوپک است . ایران از 2005 در حال بنا کردن
سیاستی اقتصادی است تا بورس مبادلات نفتی خودرابه وجود آورد .ایران می
تواند با جای گزینی یورو به جای دلار در معاملات نفتی این بورس را آغاز کند
. (3)
چرا؟
یورو (پول رایج اتحادیه اروپا)
از نظر ارزش گران تر از دلار است . تحت ضوابط دلار ، دلار تنها با 83سنت
از یوروبرابری می کند که در مقابل ، ارزش یورو به دلارحدود 1.20دلار است .
بنا به ضوابط اقتصادی ومنظر عمومی ،یورو ارزش بالاتری دارد . اگر ما عقربه
های ساعت را به سال 2000 برگردانیم ،خواهیم دید که در این سال صدام حسین ،
فروش نفت به شرکای تجاریش را به یورو شروع کرد .خیلی ها اعتقاد دارند که
همین امردلیل واقعی آن است که چرا امریکا سه سال بعد عراق را مورد تاخت
وتاز قرار داد . ، در راستای تلاش برای جلو گیری ازگسترش «تئوری دومینو»
دربین سایر اعضا اوپک ، عراق ، عضو دیگر اوپک باید از فروش نفت به یورو
بازداشته می شد . هجوم به عراق برای خراب کردن موقعیت عراق در اوپک
وبازگرداندن معاملات نفت به دلار طراحی شد.(4)
درک حدس وگمان های پشت پرده
جنگ در عراق به خاطر درک معنای تلویحی پشت (پرده مسئله ) ایران اساسی است .
ایران از سال 2003 سیاست مبادله یورورا برابر اروپائیان ومشتریان اسیایی
پیش برده است .(5)
بنا به اظهار حسینی رئیس مبادله ذخایر ایران ، تهران موافقت خودرا با بورسی
که انتظار می رفت اخر مارچ 2006 شروع به کار کند اعلام داشته است . اکنون
مارچ سپری شده است ومبادله نفتی یورو هنوز رسما آغاز نشده است . اگر بورس
نفتی ایران بارورشود ، می تواند توسط اعضا متعددی از مجامع بین المللی
وسیعا پذیرفته شود .به ویژه روسیه ، چین وهند ، مخصوصا روسیه وچین که یورو
را در بانک های مرکزیشان انباشته اند .
در2004ایران به
قراردادی 25 ساله برای تامین گاز طبیعی هند دست یافت ودر 2005قرارداد تامین
30ساله گازطبیعی مصرفی چین را امضا کرد . (6) اگر چین بتواند به سادگی
مبادله نفتی برپایه یورورا رونق دهد اشتیاق فروان چین برای نفت وگامهای
پیاپی آن به سوی موقعیت ابر قدرتی وسیعا افزوده خواهد شد. این امر می
تواند به ضعف وواژگونی بورس نفت دلار بنیاد نیویورک ومبادله بین المللی
نفت لندن بنیاد منجر شود . (7) اختصاص دلار امریکا به عنوان عالی ترین
برابری کننده همراه با قدرت نظامی ، امریکارا قادر به گسترش سرکردگی
اقتصادی درسراسر جهان کرده است . این بدان معناست که ، پذیرش اجباری دلار،
(ازسوی کشورها) آن را به ذخیره ارز جهانی تبدیل کرده است . در سراسر جهان
دلار می تواند برای خرید وفروش هر چیزی به کار رود.
نفت،سودمند ترین منبع جهان ،
برای مدت مدیدی به دلار یا « دلارهای نفتی » تجارت شده است . ازدلارهای
نفتی است که امریکا ثروت خودرا تحصیل کرده است ،چیزی که احتمالا یوروهای
نفتی در دراز مدت می تواند بدان خاتمه دهد . امریکا در حال حاضر 8تریلیون
دلار کسر بودجه دارد. معنای آن این است که(امریکا) از عهده کاهش ارزش
افزایش یابنده دلار ( که از سال 2000 نزدیک به یک سوم ارزش
خودرادربرابریورو از دست داده است ) بر نمی آید(8)فدرال رزو (بانک مرکزی
امریکا ) خطری را که می توانداز مواجهه دلاربا اقتصاد یورو های نفتی به
ویژه با کسری بودجه عظیم اتفاق بیفتد کاملا درک می کند .بانک مرکزی با پیش
امد فاجعه باری رودررو خواهد بود اگر بنا به همگرایی ایران وسایر اعضا اوپک
به سیستم یورو نفتی ، یورو به ذخیره ارز جهانی تبدیل گردد
بنا به اظهار جواد
یاریجانی مقام عالی اوپک بازارنفتی یورو بنیاد در نروژ وبریتانیا برای
پذیرش یورو، واستقرار آن در برابر دلار محتمل است .(9) تصمیم 10نوامبر2005
بانک مرکزی امریکا برای عدم انتشارذخیره پولی برای اطلاع عموم از 23مارچ
2005 متعاقب وخیم شدن موقعیت دلار ( حول وحوش زمانی که انتظار می رفت
مبادله نفتی ایرانیان به یورو شروع شود)نمی توانست تصادفی بوده باشد
.(10)اعضا اتحادیه اروپا بیش از امریکا ، از دولت های اوپک نفت وارد می
کنندواحتمالا تبدیل بودجه نفتی به یوروبرای ان ها دارای تخفیفاتی خواهد
بود .
درک دلار، یورو
وحصار نفتی
در1945 بسته شدن
نطفه دونهادمالی بین المللی – بانک جهانی وصندوق بین المللی پول- با
استیلای امریکا، دلار امریکا رابه عنوان ذخیره ارز جهانی به راه انداخت .با
چنین عملکردی ایالات متحده
موافقت نامه های تجاری
بسیاری با کشورهای خارجی ، با این شرط منعقد کرد که تنها با دلارمی
توانستند کالا هارا خرید وفروش نمایند. چنین است که دلار توانست حاکمیت
خودرا تثبیت نماید .
ایالات متحده ارز های
خارجی را در مقابل پرداخت برای کالاها نمی پذیرفت،وبنا براین امریکا کمتر
از مقداری که وارد می کرد صادر می نمود.به دلیل این عدم تعادل تجاری امریکا
بدهی هایش را می انباشت (11). به عبارت دیگر برای هر گالنی که ایالات متحده
می خرد یا قرض می کند، می تواند فقط یک کوارت(تقریبا معادل یک لیتر) به
فروشد یا باز پس دهد.بانک های خارجی باید اندوخته دلاری را برای ذخیره اصلی
خرید نفت نگهداری کنند .
این همان راهی است که ایالات
متحده را علیرغم این حقیقت که تنها تولید کننده سه درصد نفت جهان است قادر
به انحصار اقتصاد نفت می سازد.زمانی که در1971طلا از پشتوانه دلارحذف شد ،
کشورهای وابسته به نفت عملامجبور به خرید نفت با دلار خالی از پشتوانه
بودند. این سیاست امریکارا در وضعیتی قرار داد که نفت ومتعاقب ان به سادگی
اقتصاد جهانی را علیرغم بدهی به کشورهای خارجی کنترل نماید،این کشورها
نیازمند نفتی هستند که فقط با دلار امریکا خریدنی است .(12)
یکنواختی «نفت در برابر
دلار» دراوپک ودر زمان صدام حسین ودراثنای برنامه «نفت در مقابل غذای »
سازمان ملل شکسته شد .صدام حسین معاملات نفتی خود با یوروراباخریداران بین
المللی تاهجوم به عراق در مارچ 2003ادامه داد.بهترین توضیح برای تهاجم ان
بود که صدام دارای سلاح های کشتار جمعی است . مبحثی که امروزه وسیعا بی
اعتبار شده است . خلیج فارس منبع 60درصد نفت خام به حساب می اید که سهم
عراق 11.5 درصد وسهم ایران 13درصد از ان است .اندکی پس از تهاجم در جولای
2003 سازمان ملل قطعنامه 1483را صادر کرد . گزیده این قطعنامه به شرح زیر
است :
بایدصندوق توسعه عراق توسط
بانک مرکزی عراق تاسیس وبه وسیله حسابداران مستقل عمومی مورد تایید
مشاوران بین المللی وناظرین صندوق توسعه عراق مورد ممیزی قرار گرفته وبه
سمت برگذاری نزدیک ترین نشست مشاوران وناظران بین المللی که اعضا ان بر
حسب مقررات در بر گیرنده نمایندگان خبره شورای امنیت ، صندوق توسعه اجتماعی
و اقتصادی عرب ورییس بانک جهانی است حرکت نماید . (13)
به عبارت دیگر تحت
قیمومیت امریکا وبانک جهانی ، فروش نفت عراق به دلار برگردانده شد .اگر
ایران مصمم به دایر کردن بورس نفتی خود باشد، این امرپی آمدهای جدی برای
دلار امریکا وهمچنین اقتصاد امریکا خواهد داشت .روسیه وچین قبلا امکان خرید
نفت با یورورا مورد بررسی قرارداده اند .این تغغیر رسمی شدیدا به دلیل وجود
بیشتر یورو نسبت به دلار در گردش جهانی پشت سبز(دلار) را بی ارزش خواهد کرد
. کشورهای خریدار نفت از آن پس یورو بیشتری برای اطمینان فروش خود در بورس
ایران خواهند خرید،بنابراین از بورس نیو یورک واقتصاد بین المللی نفت
دورخواهند شد .نتیجه مازاد دلار بی امتیاز برای امریکاتورم لجام گسیخته است
.(14)کشورهایی که به خرید نفت از امریکا ادامه دهند، نیز فشار کاهش ارزش
دلار را احساس خواهند کرد .
ازآن جایی که فروش 45
درصد از نفت خاورمیانه روی کشورهای اروپایی حساب می شود ، مبادله نفتی بر
مبنای یورو برای ایران وسایر اعضا اوپک ،مطلوب است. به همین دلیل گسترش
منافع اتحادیه اروپا برای سرمایه گذاری در خاورمیانه سبب رشد تجارت
خاورمیانه – اتحادیه اروپا خواهد شد.(15)خاورمیانه
سهم نسبتا کمی ازدارایی اروپارا نگهداری می کند در حالیکه 700بیلیون دلار
ارزش دارایی های امریکارا نگه می دارد- مبلغی که در صورت تبدیل دارایی های
خاورمیانه به یورو سبب تورم خواهد شد .
منحنی های تیز
تقریبا برای تمام
ان هایی که بورس نفت ایران برایشان مطلوب است ،سایه بدبینی آن (بورس نفت)
فراموش نشده است .تلاش ایران برای تخفیف سرکردگی اقتصادی امریکا ، برهر
چیزی بر چسب لفاظی و«رویای لوله » زده است . کفته می شود که تجار بورس
نیویورک وبازارجهانی نفت که بیشترین تجار بورس اندخواهان جایگزینی جزیره
کیش – جایی که ممکن است بورس نفت ایران درانجا راه اندازی شود – برای تجارت
نفت نیستند. فقدان نماینده ،بانک ناظروناکارایی فنی هم سبب بی میلی
تجاربرای مشارکت می شود.(16) سازش بازرگانان امریکایی با فرهنگ مسلمانان ،
مخصوصا شریعت یا قوانین اسلامی هم غیر محتمل است .
عدم عضویت ایران در
سازمان تجارت جهانی ، علاوه بر نداشتن حوزه قضایی برای تسلط بر تجارت نهایی
نفت ، توانایی کشوررابرای عقد قراردادهای تجاری مطمئن ناکارا خواهد کرد.اگر
این تجارت در دست کشورهایی که به نگهداری دلار برای خرید نفت ادامه می دهند
خاتمه یابد ، مطمئنا دلار نوعی از اهرم فشار را ادامه خواهد داد . صادرات
عمده ایران نفت ان است وهر کاهشی ناشی از (راه اندازی )بورس جدید می تواند
شدیدا اقتصاد ایران را با مخاطره روبرو سازد ، اقتصادی که بنا به عقیده
خیلی ها پیش از این نیز شکننده بوده است .شاید تولید وفروش روزانه بر طبق
سهمیه اوپک برای ایران خیلی عاقلانه باشد . در قسمت فروش تجارت تمام فروش
ها دربرگیرنده منافع است .تحت قوانین اسلامی ،ربا حرام است .اگر مردان نفتی
ایران تابع شریعت هستند،
با این سد چگونه رفتار کرده
وچگونه این مانع را از بین خواهند برد؟
صرف نظر از این که
سناریوبورس نفتی ایرانیان چه سرنوشتی ممکن است پیدا کند ، یک چیز حتمی است
.ایران می داند که عملیات او می تواند برای سلطه امریکایی به اقتصاد نفت
واقتصاد جهانی درکل خیلی اساسی باشد.
قدرت شکنان تهران شایددرحال
صعود به چالش اقتصادی یگانه ای با اقتصاد امریکا هستند.
بایسته ها ودلواپسی های
واشنگتن
امریکا گزینه های
مختلفی برای جلوگیری از راه افتادن وموفقیت بورس نفت ایرانیان در نظر گرفته
است . گزینه هایی با زنجیر ای از کاربردویروس کامپیوتری گرفته تا مداخله
نظامی . اگر دولت بوش در برابر تهران متوسل به عملیات نظامی شود از هم
اکنون می تواند مسلم باشد که دلایل بیشتری برای انجام چنین کاری دارد تا
تخلف ایران از معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای .واشنگتن می داند که
ایران متحدچین روسیه وهند سه کشور دارای قدرت هسته ای عمده اسیا است . بنا
براین اگرامریکا به سمت جنگ حرکت نماید ،شدیدا غیر محتمل است که سه کشور
بزرگ وقدرتمند هسته ای اسیا عقب نشینی کرده وکاری انجام ندهند . نیروی
نظامی امریکا در جریان اشغال عراق قبلا به صورت باریکه هایی پخش وپلا شده
است ، لشگر کشی به ایران همسایه کار چندان عاقلانه ای نمی تواند باشد .
برای شروع ، ایران
دارای جمعیتی سه برابرعراق است ،گستره جغرافیایی ان چها برابر عراق است
ودارای سرزمینی است که کنتذل ان دشوار است .(17) نیروی نظامی ایران هم سنگ
امریکا نیست اما این نیرو نه ساکن ونه ناتوان است . سوال درمورد حمله نظامی
به رهبری امریکا به ایران « اگر» نیست بلکه «کی ؟» است .
شورای امنیت سازمان ملل راه
اسان وشاید موفقیت امیزی برای تحمیل تحریم اقتصادی علیه ایران به دلیل
استفاده از حق وتو توسط چین وروسیه نخواهد داشت .به همین دلیل حمله نظامی
برای امریکا خود مشروع خواهد بود .اسرائیل هم شرکت
نموده واحتمالا ضربه ای به
ایران وارد خواهد ساخت .(18)
نتیجه
بهانه برای جنگ با ایران
منحصرا بر برنامه های ایران برای ساخت بمب هسته ای وحمایت از تروریسم مبتنی
خواهد بود .حمله به ایران به دلیل برنامه هسته ای بر
ه اساس ماده 51
منشور سازمان ملل غیر قانونی است .علاوه بر ان ایران منع قانونی مبنی بر
نقض معاهده منع گسترش هسته ای ندارد.اما در مورد حمایت از تروریسم هم ،
خوب، تروریسم یک فرد ، یک رژیم یا دولت نیست اگرچه یک تاکتیک ، یک روش ویک
استرتژی است .ومادامی
که سیاست خارجی امریکا توسط دیگران در سراسر جهان به عنوان ستم پیشه
وامپریالیستی مشاهده شود برچنین عملیات تروریستی پافشاری خواهد شد .ایران
تا هفته اینده ،ماه اینده یا حتی سال آینده بمب اتم نخواهد داشت . اما چیزی
که ایران ممکن است توانایی اجرای ان را در این چارچوب زمانی داشته باشد
تهدید علیه اقتصاد امپریالیستی امریکاست .
Footnotes:
پانوشت ها
1 U.S. Department of State, U.S. Policy Toward Iran. Statement of Robert
Joseph, Under Secretary for Arms Control and International Security to
the House Committee of International Relations. March 8, 2006.
2 Omestad, Thomas, "How Close is Iran to the Bomb?" U.S. News & World
Report, Vol. 140 Issue 3, p28-29, 23 January 2006
3 Clark, William, " The Real Reason Why Iran is the Next Target: The
Emerging Euro-dominated International Oil Marker", Global Research 27 (
October 2004 ) energybulletin.net , 1
4 Ibid. , 2
5 Ibid.
6 LaFranchi, Howard, "Iran’s oil gambit- and potential affront to the
US", The Christian Science Monitor www.csmonitor.com/2005/08/30
7 "Iran takes on US but at what cost?", The Middle East, Issue 365,
p.20, March 2006
8 Ibid. , 22
9 "The Choice of Currency for the Denomination of the Oil Bill" Speech
by Javad Yarjani, Head of OPEC’s Petroleum Market Analysis Dept., during
Spain’s Presidency of the European Union in Oviedo, Spain. 14 April
2002.
10 Document: Federal Reserve Statistical Release; Discontinuance of M3,
23 March 2006, p.1
11 Nunan, Collin, "Petrodollar or Petroeuro: A new source of global
conflict", Feasta Review, no.2 (2004) 125-129.
12 de Ruijter, Rudo, "How can the Dollar Collapse in Iran?" Portland
Independent Media Center, portlandimc.com , 28 (February 2006).
13 Document: United Nations Security Council, Resolution 1483 (2003), UN
Security Council 4761st meeting, 22 May 2003. p. 4
14 Petrov, Krassimir, Ph.D., "The Proposed Iranian Oil Bourse", 15
January 2006. www.gold-eagle.com
15 Islam, Faisal, "When will we buy oil in euros"? The Observer
(Guardian Unlimited) 2 February 2003
16 Ezrati, Milton, "Iran’s plan to weaken the dollar will fail", The
Christian Science Monitor, 29 March 2006.
17 Pollack, Kenneth. "Securing the Gulf", Foreign Affairs Jul/Aug 2003
Vol. 82 Issue 4, p2,
18 Joseph Cirincione: An interview with Joseph Cirincione by The Council
on Foreign Relations, April 4, 2006
بازگشت به صفحه نخست
|
